Son devirde çoğunlukla kendinizi çok yemek yeme ataklarından birinde buldunuz mu? Ya da doyduğunuzu düşündüğünüz biçimde yemek yemeyi bırakamıyor musunuz? Yediğiniz yemek ölçüsü, olağan kaidelerde tüketilmesi olağan olabilecek seviyenin üstünde mi?
bu biçimde tıkanırcasına yeme bozukluğunun sizdeki yahut etrafınızdaki varlığını gelin bir arada sorgulayalım.
Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu (TYB), kişinin makul bir süre zarfında olağanın haricinde çok olarak isimlendirilen bir yemek yeme davranışı göstermesidir. Birey muhakkak bir saat diliminde olağan şartlarda tüketebileceği besin ölçüsünün pek üstüne çıkar ve bu tüketim mühleti olağandan daha da kısadır. Bu bozukluğa sahip kişi doyma hissi ve fikrini göz gerisi eder. tıpkı vakitte tok olduğunu bilmesine karşın yeme davranışını sürdürür ve davranış çoğunlukla yine eder.
Tıkanırcasına Yeme Bozukluğunun niçinleri içinde genetik etmenler, biyolojik ve ruhsal bozukluklar gösterilebilir. Tam olarak hangi surumun daha büyük bir etken olduğu saptanamamıştır. Bozukluğa sahip şahıslar incelendiğinde %41’inde birinci derece akrabalarının da bu bozukluktan muzdarip olduğu saptanmıştır. Bu bozukluğum sebepleri olarak toplumsal ve klâsik olarak zayıflık normu ile de ilişkilendirilmesi mümkündür. bununla birlikte zayıflık algısının da şahısta oluşturabileceği başarısızlık hissi gün yüzüne çıkabilir. Ebeveynlerin uzmanlar tarafınca tavsiye edilmeyen çocuk yetiştirme tavırlarından biri olan ödül ve ceza sisteminin de çoğunlukla tıkanırcasına yeme bozukluğuna sebep olan durumlardan biri olabileceği düşünülmektedir. Bu bozukluğa niye olan durumlardan bir başkası ise bireylerin tıkınırcasına yeme davranışını ortasında bulunduğu olumsuz durum, his ve fikirlerden bir süreliğine uzaklaşma yahut kurtuluşu olarak görmesi ve bunu bir baş etme stratejisi olarak kullanmaya çalışmasıdır. Kullanılan bu baş etme yolunun fonksiyonelliği tartışmaya açık bir husus olup ayrıntılı biçimde incelendiğinde ise kişinin suçluluk üzere olumsuz hisler hissettiğinde bu duyguyu telafi gayesi ile tıkınırcasına yeme davranışına sığındığı gözlemlenmiştir. Kişi ne kadar duygusal tatmin sağlanıyor üzere görünse de yeme davranışının gerisinden gelen vücut hali bozukluğunun ya da bu bozulma ihtimalinin getirdiği yeni bir olumsuzluk duygusu döngüyü devam ettirir ve kişiyi duygusal ve ruhsal manada da çıkmaza sürükler.
Tıkınırcasına yeme bozukluğuna sahip bireyler çoklukla bu davranışı yalnızken sergileme eğilimindedir. Bu durumun sebebi olarak da yedikleri yemek ölçüsünün fazlalığından utanmaları gösterilmiştir. Bireyler durumdan utanmakta ve sergilediği davranışın olağanın haricinde olduğunun farkında bulunmasına rağmen kendini denetim konusunda başarısızdır. Her ne kadar kendini durdurmak ve bir hudut belirlemek istese de yapamaz. Atak geldiği an ne olursa olsun bu davranışı sonlandıramayacağı hissini taşır.
Tıkanırcasına yeme bozukluğunun tedavisinde, en sık kullanılan ekol ise bilişsel davranışçı terapi (BDT) olması mümkündür. Bilişsel davranışçı terapide kişinin tıkınırcasına yeme bozukluğuna sahip bulunmasına niye olan çarpık kanıların tespiti yapılır. Akabinde bu çarpık niyet bir daha yapılandırılır yani değiştirilir. Bu sayede fikri değişen kişinin his ve davranış sürecinde de değişim başlamış olur. BDT, tıkanırcasına yeme bozukluğunda maksat olarak katı diyet programları, dış görünüşe karşı taşınan saplantılı fikirler ve düşük özgüven üzere hususları belirler. Terapi sürecinde terapötik işbirliği en değerli noktalardan biridir. Birinci sekiz seans ortasında psiko-eğitim ve öğünlerin düzenlemesi, idman ve çeşitli ödevler aracılığı ile yeme dürtüsü üzerinde kişinin kontrol kazanması sağlanmalıdır. Akabinde bilişsel süreçlerde kişiyi bu davranışı sürükleyen his, davranış ve kanılar üzerinde durulur. Bozulmuş niyet yapısı saptanıp, bir daha yapılandırılır. bir daha yapılandırma sürecinde kişinin var olan bilişsel çarpıtmalarının kendi farkına varması çok büyük değer taşır. Son seanslarda ise kişinin bir daha kazandırılan düşüne sisteminin sürekliliğini sağlayabilmesi ve eski saplantılı niyetlerine teslim olmaması bahisleri üzerinde durulur. (Turan et al, 2015)
Kaynakça
Babayiğit, Z., & Bahadır, G. (2007). Obez bayanlarda tıkınırcasına yeme bozukluğunun bilişsel kurama bakılırsa incelenmesi. Yayınlamamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Toplumsal Bilimler Enstitüsü.
BAYRAMOĞLU, A. T., TURNA, K., & HOROZ, N. E. Üniversitesi Öğrencilerinde Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu. Balıkesir Sıhhat Bilimleri Mecmuası, 9(3), 157-162.
Orhan, F. Ö., & Tuncel, D. (2009). Gece yeme bozuklukları. Psikiyatride Yeni Yaklaşımlar, 1(2), 132-154.
Turan, S., Poyraz, C. A., & Özdemir, A. (2015). Tikinircasina Yeme Bozuklugu/Binge Eating Disorder. Psikiyatride Şimdiki Yaklasimlar, 7(4), 419.
Yücel, B. (2009). Estetik bir korkudan hastalığa uzanan yol: Yeme bozuklukları. Birinci Kelam, 22(4), 39-45.
Okumaya devam et...
bu biçimde tıkanırcasına yeme bozukluğunun sizdeki yahut etrafınızdaki varlığını gelin bir arada sorgulayalım.
Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu (TYB), kişinin makul bir süre zarfında olağanın haricinde çok olarak isimlendirilen bir yemek yeme davranışı göstermesidir. Birey muhakkak bir saat diliminde olağan şartlarda tüketebileceği besin ölçüsünün pek üstüne çıkar ve bu tüketim mühleti olağandan daha da kısadır. Bu bozukluğa sahip kişi doyma hissi ve fikrini göz gerisi eder. tıpkı vakitte tok olduğunu bilmesine karşın yeme davranışını sürdürür ve davranış çoğunlukla yine eder.
Tıkanırcasına Yeme Bozukluğunun niçinleri içinde genetik etmenler, biyolojik ve ruhsal bozukluklar gösterilebilir. Tam olarak hangi surumun daha büyük bir etken olduğu saptanamamıştır. Bozukluğa sahip şahıslar incelendiğinde %41’inde birinci derece akrabalarının da bu bozukluktan muzdarip olduğu saptanmıştır. Bu bozukluğum sebepleri olarak toplumsal ve klâsik olarak zayıflık normu ile de ilişkilendirilmesi mümkündür. bununla birlikte zayıflık algısının da şahısta oluşturabileceği başarısızlık hissi gün yüzüne çıkabilir. Ebeveynlerin uzmanlar tarafınca tavsiye edilmeyen çocuk yetiştirme tavırlarından biri olan ödül ve ceza sisteminin de çoğunlukla tıkanırcasına yeme bozukluğuna sebep olan durumlardan biri olabileceği düşünülmektedir. Bu bozukluğa niye olan durumlardan bir başkası ise bireylerin tıkınırcasına yeme davranışını ortasında bulunduğu olumsuz durum, his ve fikirlerden bir süreliğine uzaklaşma yahut kurtuluşu olarak görmesi ve bunu bir baş etme stratejisi olarak kullanmaya çalışmasıdır. Kullanılan bu baş etme yolunun fonksiyonelliği tartışmaya açık bir husus olup ayrıntılı biçimde incelendiğinde ise kişinin suçluluk üzere olumsuz hisler hissettiğinde bu duyguyu telafi gayesi ile tıkınırcasına yeme davranışına sığındığı gözlemlenmiştir. Kişi ne kadar duygusal tatmin sağlanıyor üzere görünse de yeme davranışının gerisinden gelen vücut hali bozukluğunun ya da bu bozulma ihtimalinin getirdiği yeni bir olumsuzluk duygusu döngüyü devam ettirir ve kişiyi duygusal ve ruhsal manada da çıkmaza sürükler.
Tıkınırcasına yeme bozukluğuna sahip bireyler çoklukla bu davranışı yalnızken sergileme eğilimindedir. Bu durumun sebebi olarak da yedikleri yemek ölçüsünün fazlalığından utanmaları gösterilmiştir. Bireyler durumdan utanmakta ve sergilediği davranışın olağanın haricinde olduğunun farkında bulunmasına rağmen kendini denetim konusunda başarısızdır. Her ne kadar kendini durdurmak ve bir hudut belirlemek istese de yapamaz. Atak geldiği an ne olursa olsun bu davranışı sonlandıramayacağı hissini taşır.
Tıkanırcasına yeme bozukluğunun tedavisinde, en sık kullanılan ekol ise bilişsel davranışçı terapi (BDT) olması mümkündür. Bilişsel davranışçı terapide kişinin tıkınırcasına yeme bozukluğuna sahip bulunmasına niye olan çarpık kanıların tespiti yapılır. Akabinde bu çarpık niyet bir daha yapılandırılır yani değiştirilir. Bu sayede fikri değişen kişinin his ve davranış sürecinde de değişim başlamış olur. BDT, tıkanırcasına yeme bozukluğunda maksat olarak katı diyet programları, dış görünüşe karşı taşınan saplantılı fikirler ve düşük özgüven üzere hususları belirler. Terapi sürecinde terapötik işbirliği en değerli noktalardan biridir. Birinci sekiz seans ortasında psiko-eğitim ve öğünlerin düzenlemesi, idman ve çeşitli ödevler aracılığı ile yeme dürtüsü üzerinde kişinin kontrol kazanması sağlanmalıdır. Akabinde bilişsel süreçlerde kişiyi bu davranışı sürükleyen his, davranış ve kanılar üzerinde durulur. Bozulmuş niyet yapısı saptanıp, bir daha yapılandırılır. bir daha yapılandırma sürecinde kişinin var olan bilişsel çarpıtmalarının kendi farkına varması çok büyük değer taşır. Son seanslarda ise kişinin bir daha kazandırılan düşüne sisteminin sürekliliğini sağlayabilmesi ve eski saplantılı niyetlerine teslim olmaması bahisleri üzerinde durulur. (Turan et al, 2015)
Kaynakça
Babayiğit, Z., & Bahadır, G. (2007). Obez bayanlarda tıkınırcasına yeme bozukluğunun bilişsel kurama bakılırsa incelenmesi. Yayınlamamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Toplumsal Bilimler Enstitüsü.
BAYRAMOĞLU, A. T., TURNA, K., & HOROZ, N. E. Üniversitesi Öğrencilerinde Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu. Balıkesir Sıhhat Bilimleri Mecmuası, 9(3), 157-162.
Orhan, F. Ö., & Tuncel, D. (2009). Gece yeme bozuklukları. Psikiyatride Yeni Yaklaşımlar, 1(2), 132-154.
Turan, S., Poyraz, C. A., & Özdemir, A. (2015). Tikinircasina Yeme Bozuklugu/Binge Eating Disorder. Psikiyatride Şimdiki Yaklasimlar, 7(4), 419.
Yücel, B. (2009). Estetik bir korkudan hastalığa uzanan yol: Yeme bozuklukları. Birinci Kelam, 22(4), 39-45.
Okumaya devam et...