Şema terapi, çocukluk periyodundaki olumsuz yaşantıların ve karşılanmamış duygusal gereksinimlerin kararında,
erken periyot uyumsuz şemaların oluştuğunu ileri sürer. Ömür uzunluğu yeniden eden bu şemalar çocuklukta başlayan, kişinin kendisi, başka beşerler ve dünya hakkındaki inanç, his, niyet, davranış, bağlantı ve ilgi kalıplarını içerir.
Çocuklar inançlı bağlandıkları, duygusal gereksinimlerini karşılayan, bakım veren, gereksinimlerine gereğince ve süratli bir biçimde karşılık veren, sevgi dolu anne babalarla büyüdüklerinde, kendilik şemaları sevilebilir ve pahalı, öbür beşerler ve dünya ile ilgili şemaları ise temelde dostça ve sağlamdır. Ebeveynlerden gelen sevgi dolu dokunuşlar, inanç veren ses, duygusal ve fizikî gereksinimlerin karşılanmasıyla, çocuk münasebetlerin keyif, itimat ve huzur verici olduğunu öğrenir. Çocuğun öğrendiği bu ilgi şablonu, yetişkinlik ömründe da tüm ilgilerinde kullanacağı şablonun temelidir.
Ancak karşılanmamış gereksinimlerin, dikkatsizliğin, istismar, şiddet ve taciz üzere olumsuz yaşantıların varlığında, annenin sevgi dolu dokunuşları, inanç veren sesi olmadığında çocuk için, kendisi, dünya, öteki beşerler ve münasebetler hakkında uyumlu/sağlıklı şemalar geliştirmek çok zordur. Doğduğu konutta yaşadığı bağların inanç verici, keyifli ve huzurlu olduğunu deneyimlememiş bir çocuk için, yetişkin hayatında yaşadığı ilgilerde bu temel üzerinden ilerler.
Çocuklukta karşılanmayan gereksinimler, kişinin yetişkinlik hayatında da karşılanabilmek üzere varlığını sürdürür. Bu isteklerin, gereksinimlerin ve hislerin varlığı doğal olsa da kilit nokta, gereksinimlerin nasıl giderildiği ve hangi başa çıkma biçimlerinin kullanıldığıdır. Tıpkı çocukluk devrindeki hisler, kanılar ve isteklerle, olayları sağlıklı yetişkin tarafımızla değil de çocuk tarafımızla değerlendirip reaksiyon verdiğimizde, meseleyle başa çıkabilmek için, bir daha çocuklukta kullandığımız başa çıkma formlarını kullanırız. O periyotta bizim için tahminen de hami olan başa çıkma biçimlerinin ise, artık, yetişkinlik ömrümüzde fonksiyonel olmayan ve aslında sorunu sürdüren ahenk bozucu başa çıkma formları olduğunu fark etmek zordur. Bu, gereksinimlerimizin karşılanmadığı ve gereksinimlerimizi karşılamanın sağlıklı yollarını öğrenemediğimiz çocukluğun kararıdur.
Şema Terapi’deki ahenk bozucu başa çıkma biçimleri teslim-kaçınma ve çok telafidir. Teslim, sorunun çaresizce kabul edildiği, problemle sağlıklı bir başa çıkma yolunun seçilmediği, meseleye teslim olunduğu durumdur. Kaçınma, kişinin kendisini rahatsız eden durum, ortam ve bireylerden kaçınması, sorunu ve sorun hisleri aktive edebileceğini düşündüğü olaylardan uzak durmasıdır. Çok Telafide ise kişi, sıkıntıyla ilgili his ve fikirlerinin tam aksisi istikametinde hareket eder. Sorunun kendisinde uyandırdığı his ve fikirlerin aslında tam karşıtını hissediyor ve düşünüyormuş üzere, bu tarafta davranışlar sergileyerek, hissettiğinden farklı görünmeye çalışır.
Terapide, danışanın mevcut problemlerin kökeninde yer alan ve çocukluk periyotlarında oluşan şemalarla başa çıkabilmek için kullandığı, tahminen de çocukluk devri için gözetici olan bu düzeneklerin tespit edilmesi ve artık yetişkinlik hayatında fonksiyon bozucu olduğunun fark edilmesi amaçlanır. Şimdiki başa çıkma yolunun, problemlerini nasıl çözmediği ve gereksinimlerini niye karşılamadığı üzerine çalışırız. Kişinin muhtaçlıklarını, hislerini söz edebilmesi, gereksinimlerine daha sağlıklı yollarla ulaşabilmesi, başa çıkma biçimlerinin geliştirilmesi ve fonksiyonel olmayan içselleştirilmiş seslerin kısılarak sağlıklı iç seslere dönüştürülmesi ise temel amaçlardandır.
Okumaya devam et...
erken periyot uyumsuz şemaların oluştuğunu ileri sürer. Ömür uzunluğu yeniden eden bu şemalar çocuklukta başlayan, kişinin kendisi, başka beşerler ve dünya hakkındaki inanç, his, niyet, davranış, bağlantı ve ilgi kalıplarını içerir.
Çocuklar inançlı bağlandıkları, duygusal gereksinimlerini karşılayan, bakım veren, gereksinimlerine gereğince ve süratli bir biçimde karşılık veren, sevgi dolu anne babalarla büyüdüklerinde, kendilik şemaları sevilebilir ve pahalı, öbür beşerler ve dünya ile ilgili şemaları ise temelde dostça ve sağlamdır. Ebeveynlerden gelen sevgi dolu dokunuşlar, inanç veren ses, duygusal ve fizikî gereksinimlerin karşılanmasıyla, çocuk münasebetlerin keyif, itimat ve huzur verici olduğunu öğrenir. Çocuğun öğrendiği bu ilgi şablonu, yetişkinlik ömründe da tüm ilgilerinde kullanacağı şablonun temelidir.
Ancak karşılanmamış gereksinimlerin, dikkatsizliğin, istismar, şiddet ve taciz üzere olumsuz yaşantıların varlığında, annenin sevgi dolu dokunuşları, inanç veren sesi olmadığında çocuk için, kendisi, dünya, öteki beşerler ve münasebetler hakkında uyumlu/sağlıklı şemalar geliştirmek çok zordur. Doğduğu konutta yaşadığı bağların inanç verici, keyifli ve huzurlu olduğunu deneyimlememiş bir çocuk için, yetişkin hayatında yaşadığı ilgilerde bu temel üzerinden ilerler.
Çocuklukta karşılanmayan gereksinimler, kişinin yetişkinlik hayatında da karşılanabilmek üzere varlığını sürdürür. Bu isteklerin, gereksinimlerin ve hislerin varlığı doğal olsa da kilit nokta, gereksinimlerin nasıl giderildiği ve hangi başa çıkma biçimlerinin kullanıldığıdır. Tıpkı çocukluk devrindeki hisler, kanılar ve isteklerle, olayları sağlıklı yetişkin tarafımızla değil de çocuk tarafımızla değerlendirip reaksiyon verdiğimizde, meseleyle başa çıkabilmek için, bir daha çocuklukta kullandığımız başa çıkma formlarını kullanırız. O periyotta bizim için tahminen de hami olan başa çıkma biçimlerinin ise, artık, yetişkinlik ömrümüzde fonksiyonel olmayan ve aslında sorunu sürdüren ahenk bozucu başa çıkma formları olduğunu fark etmek zordur. Bu, gereksinimlerimizin karşılanmadığı ve gereksinimlerimizi karşılamanın sağlıklı yollarını öğrenemediğimiz çocukluğun kararıdur.
Şema Terapi’deki ahenk bozucu başa çıkma biçimleri teslim-kaçınma ve çok telafidir. Teslim, sorunun çaresizce kabul edildiği, problemle sağlıklı bir başa çıkma yolunun seçilmediği, meseleye teslim olunduğu durumdur. Kaçınma, kişinin kendisini rahatsız eden durum, ortam ve bireylerden kaçınması, sorunu ve sorun hisleri aktive edebileceğini düşündüğü olaylardan uzak durmasıdır. Çok Telafide ise kişi, sıkıntıyla ilgili his ve fikirlerinin tam aksisi istikametinde hareket eder. Sorunun kendisinde uyandırdığı his ve fikirlerin aslında tam karşıtını hissediyor ve düşünüyormuş üzere, bu tarafta davranışlar sergileyerek, hissettiğinden farklı görünmeye çalışır.
Terapide, danışanın mevcut problemlerin kökeninde yer alan ve çocukluk periyotlarında oluşan şemalarla başa çıkabilmek için kullandığı, tahminen de çocukluk devri için gözetici olan bu düzeneklerin tespit edilmesi ve artık yetişkinlik hayatında fonksiyon bozucu olduğunun fark edilmesi amaçlanır. Şimdiki başa çıkma yolunun, problemlerini nasıl çözmediği ve gereksinimlerini niye karşılamadığı üzerine çalışırız. Kişinin muhtaçlıklarını, hislerini söz edebilmesi, gereksinimlerine daha sağlıklı yollarla ulaşabilmesi, başa çıkma biçimlerinin geliştirilmesi ve fonksiyonel olmayan içselleştirilmiş seslerin kısılarak sağlıklı iç seslere dönüştürülmesi ise temel amaçlardandır.
Okumaya devam et...