“Korku, Tasa, Panik” Tabirlerine Genel Bir Bakış
Günlük yaşantımızda birçok vakit kaygı, tasa, tasa, panik tabirlerini birbirinin yerine kullanırız. Aslında durumu daha güzel anlayabilmek için her birinin farklı ayrı açıklanması gerekir.
Korku, ekseriyetle dışarıda bulunan, gerçek, açık seçik tanımlanabilir bir tehlikeye karşı kişinin tetikte olması ve tedbir almasını sağlayan ikazların tümüdür. Apansız ortaya çıkar, o anla sonludur ve terleme, titreme, kalbin süratli hızlı çarpması, nefes alıp verişin hızlanması üzere bedeni harekete geçiren ve yeni duruma hazırlayan birtakım sinyalleri ortaya çıkarır (“ savaş ya da kaç” tepkisi). Tasa, öteki bir tabirle anksiyete ise, dehşet duygusu ile yakından bağlıdır. Ancak, endişeye göre daha bilinmeyen, içten gelen yahut kökeni içsel birtakım çatışmalara bağlı olan ihtarları içerir. Kaygıyla karşılaştırıldığında daha beklenmedik, daha uzun müddetli, daha yaygın, daha yavaş bir biçimde ortaya çıkan ve tanımlanması daha güç bir histir.
Acaba “Panik Atak” mı Geçiriyorum?
Panik atak, kaygı ve telaş hislerinin birlikte ve ağır bir biçimde yaşandığı, vakit zaman kendini gösteren bambaşka bir devirdir. Algılanan tehlikeye karşı, birkaç saniye içerisinde başlayan, çoklukla 10 dakika yahut daha kısa bir süre içerisinde doruk noktaya ulaşan birtakım “bedensel” ve “bilişsel (düşünce ile ilgili)” belirtiler ortaya çıkar. Çarpıntı, terleme, titreme ya da sarsılma, soluğun daralması ya da boğuluyor üzere olma, göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma, bulantı ya da karın ağrısı, baş dönmesi, ayakta duramama, sersemlik ya da bayılacakmış üzere olma, uyuşmalar, titreme, üşüme, ürperme ya da ateş basması üzere duyumlar bedensel belirtileri oluştururken, gerçekdışılık ya da kendine yabancılaşma, denetimini kaybedeceği ya da çıldıracağı, öleceği, kalp krizi ya da inme geçiriyor olduğu istikametindeki niyetler ise bilişsel belirtileri oluşturur.
Panik atak sırasında, bedensel ve bilişsel belirtiler daima bir etkileşim halindedir. Bunu bir örnekle şöyleki açıklayabilirim; işyerinizde, bir görüşmedesınız ve birden kalp çarpıntınız (bedensel belirti) başladı.. Birtakım kanılar ortaya çıkıyor. “Şuan bir panik atak geçirirsem ne olur? görüşmeden çıkmak zorunda kalabilirim, beşerler benim zayıf, işe yaramazın teki olduğumu düşünebilirler. Ortamdan çıkamazsam kontrolümü kaybedip baygınlık geçirebilirim.” (bilişsel belirtiler). Toplantıya olan ilginiz azalır ve bedensel belirtileriniz ile daha hayli ilgilenmeye başlarsınız. Nefes alış verişiniz hızlanır, soğuk soğuk terlemeye ve titremeye başlarsınız (bedensel belirti). Ya..olursa biçimindeki fikirleriniz devam eder; telaş seviyeniz daha da artar; tahminen de çabucak sonrasında görüşmeden çıkarsınız.. Bu örnekte, bedensel belirtilerin olumsuz niyetleri ve duyulan korkuyu arttırdığını, birebir biçimde olumsuz fikirlerin de bedensel belirtileri şiddetlendirdiğini görüyoruz.
Panik ataklar, dert bozuklukları, depresyon, alkol ve unsur ile bağlı bozukluklar üzere biroldukca ruhsal bozuklukta ortaya çıkabileceği üzere, kan şekeri düşüklüğü (hipoglisemi), guatr, sara nöbeti (epilepsi), kalp hastalıkları üzere genel tıbbi durumlarda da ortaya çıkabilir. Öncelikle, altta yatan tıbbi durumlar dikkatli bir biçimde araştırılmalıdır. Doktorunuz panik ataklarınız için uygun gördüğü tüm muayene ve laboratuar incelemelerini yapmış ve bedensel bir hastalıkla ilgili rastgele bir niye bulamamışsa kelam konusu belirtileriniz hakkında bir uzmana danışarak bilgi sahibi olmak hem sizin derdinizi azaltacak tıpkı vakitte tedavi için birinci adımı atmanızı sağlayacaktır. Aksi taktirde, bedensel bir hastalığınız olduğu tarafında ısrarlı hal, bedensel belirtilerinize daha fazlaca odaklanmanıza, ötürüsıyla panik ataklarınızın ağırlaşmasına, hatta ortaya çıkmasına niye olabilir.
Tedavi Edilmesi Gereken Bir Durum: “Panik Bozukluk”
Panik bozukluğu olan kişi, apansızın ve beklenmedik bir halde, rastgele bir özgül obje ya da durumla ilgisiz olarak, görünür rastgele bir tetikleyici niye olmadan panik ataklar yaşar ve yeniden atak yaşayacağından dolayı ağır dert ve hüzün içerisindedir. Ataklara maruz kalmamak için muhakkak ortamlara (örn, süpermarketler, sinemalar üzere kalabalık yerler, otomobil, uçak, otobüs, metro üzere kaçmanın sıkıntı olacağı yerler) girmek istemeyebilir yahut birtakım etkinliklerden (örn; fizikî antrenman, cinsel alaka, kafein) kaçınmaya başlayabilir. Hastanın bu ve gibisi durumlarının ayrıntılı bir biçimde araştırılması, mümkün sebeplerin ve tetikleyicilerin ortaya çıkarılması, var ise altta yatan öteki ruhsal patolojilerin aydınlatılması tedavi açısından pek kıymetlidir.
Tedavi, kısa ve uzun periyodik tedavi olarak iki biçimde planlanabilir. Kısa müddetli tedavide ilaçlar, sıkıntıya ait bilgilendirme yahut ruhsal tedavilerin başlatılması yer alır. BDT (Bilişsel Davranışçı Terapi), bilhassa uzun periyodik tedavide, depreşme ve nükslerin önlemesi açısından aktifliği kanıtlanmış bir tedavi tekniğidir. Buradaki asıl sorunun bilişsel seviyede olduğu düşünüldüğünde, fikirleri manaya ve değiştirme istikametinde atılacak adımların, ilaveten anksiyete idaresi, alıştırma yahut maruz bırakma ve teneffüs idmanları üzere öbür bilişsel ve davranışçı formların kullanılmasının tedavide tesirli olacağı aşikardır. Kaldı ki; sadece ilaçla olan bir tedavi prosedürü, ilaca bağlı istenmeyen yan tesirlerin ortaya çıkması, kişinin ilaç kullanamayacağı (fiziksel hastalık, gebelik ve emzirme periyodu gibi) yahut ilacın bırakılması daha sonrası hastalığın yeniden ortaya çıkması üzere durumlar varlığında yetersiz yahut eksik kalacak ve kişiyi ileride ilaç kullanmadığı periyotta durumla baş edebilmesi için gerekli becerilerden mahrum bırakacaktır.
Okumaya devam et...
Günlük yaşantımızda birçok vakit kaygı, tasa, tasa, panik tabirlerini birbirinin yerine kullanırız. Aslında durumu daha güzel anlayabilmek için her birinin farklı ayrı açıklanması gerekir.
Korku, ekseriyetle dışarıda bulunan, gerçek, açık seçik tanımlanabilir bir tehlikeye karşı kişinin tetikte olması ve tedbir almasını sağlayan ikazların tümüdür. Apansız ortaya çıkar, o anla sonludur ve terleme, titreme, kalbin süratli hızlı çarpması, nefes alıp verişin hızlanması üzere bedeni harekete geçiren ve yeni duruma hazırlayan birtakım sinyalleri ortaya çıkarır (“ savaş ya da kaç” tepkisi). Tasa, öteki bir tabirle anksiyete ise, dehşet duygusu ile yakından bağlıdır. Ancak, endişeye göre daha bilinmeyen, içten gelen yahut kökeni içsel birtakım çatışmalara bağlı olan ihtarları içerir. Kaygıyla karşılaştırıldığında daha beklenmedik, daha uzun müddetli, daha yaygın, daha yavaş bir biçimde ortaya çıkan ve tanımlanması daha güç bir histir.
Acaba “Panik Atak” mı Geçiriyorum?
Panik atak, kaygı ve telaş hislerinin birlikte ve ağır bir biçimde yaşandığı, vakit zaman kendini gösteren bambaşka bir devirdir. Algılanan tehlikeye karşı, birkaç saniye içerisinde başlayan, çoklukla 10 dakika yahut daha kısa bir süre içerisinde doruk noktaya ulaşan birtakım “bedensel” ve “bilişsel (düşünce ile ilgili)” belirtiler ortaya çıkar. Çarpıntı, terleme, titreme ya da sarsılma, soluğun daralması ya da boğuluyor üzere olma, göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma, bulantı ya da karın ağrısı, baş dönmesi, ayakta duramama, sersemlik ya da bayılacakmış üzere olma, uyuşmalar, titreme, üşüme, ürperme ya da ateş basması üzere duyumlar bedensel belirtileri oluştururken, gerçekdışılık ya da kendine yabancılaşma, denetimini kaybedeceği ya da çıldıracağı, öleceği, kalp krizi ya da inme geçiriyor olduğu istikametindeki niyetler ise bilişsel belirtileri oluşturur.
Panik atak sırasında, bedensel ve bilişsel belirtiler daima bir etkileşim halindedir. Bunu bir örnekle şöyleki açıklayabilirim; işyerinizde, bir görüşmedesınız ve birden kalp çarpıntınız (bedensel belirti) başladı.. Birtakım kanılar ortaya çıkıyor. “Şuan bir panik atak geçirirsem ne olur? görüşmeden çıkmak zorunda kalabilirim, beşerler benim zayıf, işe yaramazın teki olduğumu düşünebilirler. Ortamdan çıkamazsam kontrolümü kaybedip baygınlık geçirebilirim.” (bilişsel belirtiler). Toplantıya olan ilginiz azalır ve bedensel belirtileriniz ile daha hayli ilgilenmeye başlarsınız. Nefes alış verişiniz hızlanır, soğuk soğuk terlemeye ve titremeye başlarsınız (bedensel belirti). Ya..olursa biçimindeki fikirleriniz devam eder; telaş seviyeniz daha da artar; tahminen de çabucak sonrasında görüşmeden çıkarsınız.. Bu örnekte, bedensel belirtilerin olumsuz niyetleri ve duyulan korkuyu arttırdığını, birebir biçimde olumsuz fikirlerin de bedensel belirtileri şiddetlendirdiğini görüyoruz.
Panik ataklar, dert bozuklukları, depresyon, alkol ve unsur ile bağlı bozukluklar üzere biroldukca ruhsal bozuklukta ortaya çıkabileceği üzere, kan şekeri düşüklüğü (hipoglisemi), guatr, sara nöbeti (epilepsi), kalp hastalıkları üzere genel tıbbi durumlarda da ortaya çıkabilir. Öncelikle, altta yatan tıbbi durumlar dikkatli bir biçimde araştırılmalıdır. Doktorunuz panik ataklarınız için uygun gördüğü tüm muayene ve laboratuar incelemelerini yapmış ve bedensel bir hastalıkla ilgili rastgele bir niye bulamamışsa kelam konusu belirtileriniz hakkında bir uzmana danışarak bilgi sahibi olmak hem sizin derdinizi azaltacak tıpkı vakitte tedavi için birinci adımı atmanızı sağlayacaktır. Aksi taktirde, bedensel bir hastalığınız olduğu tarafında ısrarlı hal, bedensel belirtilerinize daha fazlaca odaklanmanıza, ötürüsıyla panik ataklarınızın ağırlaşmasına, hatta ortaya çıkmasına niye olabilir.
Tedavi Edilmesi Gereken Bir Durum: “Panik Bozukluk”
Panik bozukluğu olan kişi, apansızın ve beklenmedik bir halde, rastgele bir özgül obje ya da durumla ilgisiz olarak, görünür rastgele bir tetikleyici niye olmadan panik ataklar yaşar ve yeniden atak yaşayacağından dolayı ağır dert ve hüzün içerisindedir. Ataklara maruz kalmamak için muhakkak ortamlara (örn, süpermarketler, sinemalar üzere kalabalık yerler, otomobil, uçak, otobüs, metro üzere kaçmanın sıkıntı olacağı yerler) girmek istemeyebilir yahut birtakım etkinliklerden (örn; fizikî antrenman, cinsel alaka, kafein) kaçınmaya başlayabilir. Hastanın bu ve gibisi durumlarının ayrıntılı bir biçimde araştırılması, mümkün sebeplerin ve tetikleyicilerin ortaya çıkarılması, var ise altta yatan öteki ruhsal patolojilerin aydınlatılması tedavi açısından pek kıymetlidir.
Tedavi, kısa ve uzun periyodik tedavi olarak iki biçimde planlanabilir. Kısa müddetli tedavide ilaçlar, sıkıntıya ait bilgilendirme yahut ruhsal tedavilerin başlatılması yer alır. BDT (Bilişsel Davranışçı Terapi), bilhassa uzun periyodik tedavide, depreşme ve nükslerin önlemesi açısından aktifliği kanıtlanmış bir tedavi tekniğidir. Buradaki asıl sorunun bilişsel seviyede olduğu düşünüldüğünde, fikirleri manaya ve değiştirme istikametinde atılacak adımların, ilaveten anksiyete idaresi, alıştırma yahut maruz bırakma ve teneffüs idmanları üzere öbür bilişsel ve davranışçı formların kullanılmasının tedavide tesirli olacağı aşikardır. Kaldı ki; sadece ilaçla olan bir tedavi prosedürü, ilaca bağlı istenmeyen yan tesirlerin ortaya çıkması, kişinin ilaç kullanamayacağı (fiziksel hastalık, gebelik ve emzirme periyodu gibi) yahut ilacın bırakılması daha sonrası hastalığın yeniden ortaya çıkması üzere durumlar varlığında yetersiz yahut eksik kalacak ve kişiyi ileride ilaç kullanmadığı periyotta durumla baş edebilmesi için gerekli becerilerden mahrum bırakacaktır.
Okumaya devam et...