PANİK ATAK
Panik Bozukluk, günümüzde en sık görülen psikiyatrik hastalıklardandır. “Panik Bozukluğu, ani olarak, beklenmedik bir anda ve yerde ortaya çıkan ve “panik atağı” olarak isimlendirilen yaşantılarla kendini gösteren bir hastalıktır.
Panik atak, tek başına bir hastalık kümesi değildir. Öteki ruhsal bozukluklarda (örn: depresyon, toplumsal fobi vb.) ve kimi genel tıbbi durumlarda (örn: kardiyak, respiratuar, gastrointestinal vb.) görülebilmektedir. Ani başlayan ve kimi birtakım yenidenlayan, insanı dehşet ortasında bırakan ağır kahır ve endişe nöbetleridir. Ani başlar, giderek şiddetlenir ve şiddeti 10 dakika ortasında en ağır düzeye çıkar. Ekseriyetle ataklara yakın bir tehlike, mevt hissi ve kaçma isteği eşlik eder. Birden fazla vakit 10-30 dakika kadar devam ettikten daha sonra zaten geçer.
PANİK ATAK BELİRTİLERİ
1) Çarpıntı, kalp atımlarını duyumsama ya da kalp suratında artma
2) Terleme
3) Titreme ya da sarsılma
4) Nefes darlığı ya da boğuluyormuş üzere olma duyumları
5) Soluğun kesilmesi
6) Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma
7) Bulantı ya da karın ağrısı
8) Baş dönmesi, sersemlik hissi, düşecekmiş ya da bayılacakmış üzere olma
9)Çevreye yabancılaşma (derealizasyon) yahut kendine yabancılaşma (depersonalizasyon)
10) Kontrolünü yitireceği ya da çıldıracağı korkusu
11) Vefat korkusu
12) Uyuşma ya da karıncalanma
13) Üşüme, ürperme ya da ateş basması
Bir panik atağı sırasında bu belirtilerin hepsi görülmeyebilir. Panik atağının en temel özelliği; üstte sıralanan bedensel ve duygusal belirtilerden en az dördünün bulunduğu, şiddetli bir endişe ve huzursuzluk ile karakterli bir müddetç oluşudur.
Ataklar sırasında, felaket kanıları denetim edilemez biçimde kişinin zihnini doldurur. Düşünme niteliği bozulduğundan, kişi belirtilerin hakikaten tehlike içerip içermediğini sorgulamada zorluk çeker.
Örnek: Çarpıntı –> kalp krizi geçiriyorum
Nefes darlığı –> Nefesim duracak, boğulup öleceğim.
Baş dönmesi –> Bayılacağım, kendimden geçip yere düşeceğim.
Etrafa yabancılaşma, kendine yabancılaşma –> Delireceğim
PANİK BOZUKLUK
Panik bozukluk, panik atağın üzerine şurası bir rahatsızlıktır. Panik bozukluk tanısı konması için, bireyde aşağıdaki kriterler gözlemlenmelidir.
1) bir dahaleyen beklenmedik panik ataklar
2) Ataklardan en az birini, 1 ay müddetle aşağıdakilerden biri ( ya da daha fazlası) izler:
a) Öteki atakların da olacağına ait daima bir korku
b) Atağın yol açabilecekleri ya da neticeleriyla ilgili (örn: denetimini kaybetme, kalp krizi geçirme, çıldırma vb.) olarak hüzün duyma
c) Ataklarla alakalı olarak besbelli bir davranış değişikliği gösterme
3) Agorafobinin olmaması
4) Panik atakları bir unsurun (örn: berbata kullanılan bir ilaç, tedavi için kullanılan bir ilaç) ya da genel tıbbi bir durumun (örn: hirertiroidizm) direkt fizyolojik tesirlerine bağlı değildir.
5) Panik atakları öteki bir bozuklukla (örn: toplumsal fobi, obsesif-kompulsif bozukluk vb.) açıklanamaz.
AGORAFOBİLİ PANİK BOZUKLUK
Esas özelliği; bir panik atağın ya da panik gibisi belirtilerin ortaya çıkması durumunda,
• Yardım alamayacağı ya da
• Bedensel (ani yeti yitimi durumunda) ya da toplumsal sınırlamalar niçiniyle
kaçmanın güç olabileceği yerlerde yahut durumlarda bulunmaktan duyulan telaş.
Panik atakların yinelayıcı niteliği, bir daha sonraki atağın nerede ve ne vakit geleceği konusunda daima bir beklenti anksiyetesine yol açar. Bu niçinle de agorafobik bireyler, panik atakları geçirebileceği yerlerden kaçınarak hayatlarını düzenlerler. Yalnız başına konutta kalmama yahut yalnız başına sokağa çıkmama, otobüs, vapur, tren, metro üzere taşıt araçlarına binememe, asansöre binememe, dar sokak yahut köprülerden geçememe, kalabalık yerlere girememe, sinema yahut tiyatrolara gidememe üzere davranışlar sık görülenler içindedır. kimi vakit de, lakin yanlarında birisi ile ağır bir kaygı ve rahatsızlık duyarak bu cins yerlerde bulunabilirler.
Kimi bireyler agorafobi geliştirirken; kimileri geliştirmezle. Bunun sebebi hala tam olarak bilinmemektedir. Fakat, panik atakların ve onlara eşlik eden katastrofik fikirlerin agorafobi geliştirilmesinde rol oynadığı düşünülmektedir.
Agorafobili ve agorafobisiz panik bozukluk karşılaştırılması kararı elde edilen en kıymetli bulgu; agorafobinin yordayıcısının cinsiyet olduğu (çoğunluk kadın); sebebi de psikososyal faktörler (rollere ait kalıp yargılar) yahut biyolojik faktörler (cinsiyet hormonları) olduğudur.
Panik epizodları 2 biçimde sona erer:
Panik bozukluk tedavisi olan ve günümüzde süratle tedavi edilen bir rahatsızlıktır. Kimi durumlarda sadece psikoterapi, kimi durumlarda ise ilaç ve psikoterapinin bir arada uygulandığı tedavi protokolleri mevcuttur. Psikoterapide gaye; atakların ve korkuların sebebinin araştırılması ve korku yaratan etkenlerle çaba yeteneğinin arttırılmasıdır.
UZM. PSK. SERRA KAMPEAS
Okumaya devam et...
Panik Bozukluk, günümüzde en sık görülen psikiyatrik hastalıklardandır. “Panik Bozukluğu, ani olarak, beklenmedik bir anda ve yerde ortaya çıkan ve “panik atağı” olarak isimlendirilen yaşantılarla kendini gösteren bir hastalıktır.
Panik atak, tek başına bir hastalık kümesi değildir. Öteki ruhsal bozukluklarda (örn: depresyon, toplumsal fobi vb.) ve kimi genel tıbbi durumlarda (örn: kardiyak, respiratuar, gastrointestinal vb.) görülebilmektedir. Ani başlayan ve kimi birtakım yenidenlayan, insanı dehşet ortasında bırakan ağır kahır ve endişe nöbetleridir. Ani başlar, giderek şiddetlenir ve şiddeti 10 dakika ortasında en ağır düzeye çıkar. Ekseriyetle ataklara yakın bir tehlike, mevt hissi ve kaçma isteği eşlik eder. Birden fazla vakit 10-30 dakika kadar devam ettikten daha sonra zaten geçer.
PANİK ATAK BELİRTİLERİ
1) Çarpıntı, kalp atımlarını duyumsama ya da kalp suratında artma
2) Terleme
3) Titreme ya da sarsılma
4) Nefes darlığı ya da boğuluyormuş üzere olma duyumları
5) Soluğun kesilmesi
6) Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma
7) Bulantı ya da karın ağrısı
8) Baş dönmesi, sersemlik hissi, düşecekmiş ya da bayılacakmış üzere olma
9)Çevreye yabancılaşma (derealizasyon) yahut kendine yabancılaşma (depersonalizasyon)
10) Kontrolünü yitireceği ya da çıldıracağı korkusu
11) Vefat korkusu
12) Uyuşma ya da karıncalanma
13) Üşüme, ürperme ya da ateş basması
Bir panik atağı sırasında bu belirtilerin hepsi görülmeyebilir. Panik atağının en temel özelliği; üstte sıralanan bedensel ve duygusal belirtilerden en az dördünün bulunduğu, şiddetli bir endişe ve huzursuzluk ile karakterli bir müddetç oluşudur.
Ataklar sırasında, felaket kanıları denetim edilemez biçimde kişinin zihnini doldurur. Düşünme niteliği bozulduğundan, kişi belirtilerin hakikaten tehlike içerip içermediğini sorgulamada zorluk çeker.
Örnek: Çarpıntı –> kalp krizi geçiriyorum
Nefes darlığı –> Nefesim duracak, boğulup öleceğim.
Baş dönmesi –> Bayılacağım, kendimden geçip yere düşeceğim.
Etrafa yabancılaşma, kendine yabancılaşma –> Delireceğim
PANİK BOZUKLUK
Panik bozukluk, panik atağın üzerine şurası bir rahatsızlıktır. Panik bozukluk tanısı konması için, bireyde aşağıdaki kriterler gözlemlenmelidir.
1) bir dahaleyen beklenmedik panik ataklar
2) Ataklardan en az birini, 1 ay müddetle aşağıdakilerden biri ( ya da daha fazlası) izler:
a) Öteki atakların da olacağına ait daima bir korku
b) Atağın yol açabilecekleri ya da neticeleriyla ilgili (örn: denetimini kaybetme, kalp krizi geçirme, çıldırma vb.) olarak hüzün duyma
c) Ataklarla alakalı olarak besbelli bir davranış değişikliği gösterme
3) Agorafobinin olmaması
4) Panik atakları bir unsurun (örn: berbata kullanılan bir ilaç, tedavi için kullanılan bir ilaç) ya da genel tıbbi bir durumun (örn: hirertiroidizm) direkt fizyolojik tesirlerine bağlı değildir.
5) Panik atakları öteki bir bozuklukla (örn: toplumsal fobi, obsesif-kompulsif bozukluk vb.) açıklanamaz.
AGORAFOBİLİ PANİK BOZUKLUK
Esas özelliği; bir panik atağın ya da panik gibisi belirtilerin ortaya çıkması durumunda,
• Yardım alamayacağı ya da
• Bedensel (ani yeti yitimi durumunda) ya da toplumsal sınırlamalar niçiniyle
kaçmanın güç olabileceği yerlerde yahut durumlarda bulunmaktan duyulan telaş.
Panik atakların yinelayıcı niteliği, bir daha sonraki atağın nerede ve ne vakit geleceği konusunda daima bir beklenti anksiyetesine yol açar. Bu niçinle de agorafobik bireyler, panik atakları geçirebileceği yerlerden kaçınarak hayatlarını düzenlerler. Yalnız başına konutta kalmama yahut yalnız başına sokağa çıkmama, otobüs, vapur, tren, metro üzere taşıt araçlarına binememe, asansöre binememe, dar sokak yahut köprülerden geçememe, kalabalık yerlere girememe, sinema yahut tiyatrolara gidememe üzere davranışlar sık görülenler içindedır. kimi vakit de, lakin yanlarında birisi ile ağır bir kaygı ve rahatsızlık duyarak bu cins yerlerde bulunabilirler.
Kimi bireyler agorafobi geliştirirken; kimileri geliştirmezle. Bunun sebebi hala tam olarak bilinmemektedir. Fakat, panik atakların ve onlara eşlik eden katastrofik fikirlerin agorafobi geliştirilmesinde rol oynadığı düşünülmektedir.
Agorafobili ve agorafobisiz panik bozukluk karşılaştırılması kararı elde edilen en kıymetli bulgu; agorafobinin yordayıcısının cinsiyet olduğu (çoğunluk kadın); sebebi de psikososyal faktörler (rollere ait kalıp yargılar) yahut biyolojik faktörler (cinsiyet hormonları) olduğudur.
Panik epizodları 2 biçimde sona erer:
- Kaçma yahut kaçınma davranışları: İlaç kullanması, nefes alma antrenmanları, korkulan durumdan kaçmak, yakındaki hastanelerin telefon numaralarını yanında taşımak, ortamdan çıkış planları üzerine odaklanmak, çıkış noktalarına yakın oturmak, baht muskaları taşımak vb.
- Atak sırasında yaşanan fizikî bitkinlik: Vakit uzadıkça bedenin çok uyarılmış halini devam ettirmesi giderek zorlaşır. ötürüsıyla, atak aşikâr bir müddetden daha sonra bizatihi daha sonra erer.
Panik bozukluk tedavisi olan ve günümüzde süratle tedavi edilen bir rahatsızlıktır. Kimi durumlarda sadece psikoterapi, kimi durumlarda ise ilaç ve psikoterapinin bir arada uygulandığı tedavi protokolleri mevcuttur. Psikoterapide gaye; atakların ve korkuların sebebinin araştırılması ve korku yaratan etkenlerle çaba yeteneğinin arttırılmasıdır.
UZM. PSK. SERRA KAMPEAS
Okumaya devam et...