Okul öncesi devirde çocuk gelişmeninde dikkat edilmesi gerekenler

Esenyurtlu

Global Mod
Global Mod
Okul öncesi gelişim devrinde, 0-6 yaş ortasını kapsayan erken çocukluk periyodu çocuğun en süratli geliştiği devirdir. Çocuğun birinci 6 yılı, bireyin gelişmeninin temel taşlarını oluşturması, temel bilgi ve hünerlerin bu erken gelişim senelerında kazanılması niçiniyle büyük değer taşır. Beyin yapısı ve işlevlerinin gelişmeninin üçte ikilik kısmı 0-4 yaş içinde tamamlanmaktadır. Erken çocukluk devrindeki tecrübeler beynin çalışma biçimi için belirleyicidir.

Bu değerli senelerda çocuklar, kendilerine sevgi gösteren, uyarıcı bir etraf ve sağlıklı gelişmenini sağlayan ebeveynlere muhtaçlık duyarlar. bu vakitte anne ve babaların çocuğun gelişmenine katkıda bulunabilmesi için, çocuğunu güzel tanıması ve gerçek müşahedeler yapabilmesi gereklidir. Ebeveynler bu müşahedeleri değerlendirebilmek için de çocuklarının ortasında bulunduğu yaş kümesinin gelişim özelliklerini düzgün bilmelidirler. Her evre kendine hastır ve her devir kendine has pek epey kazanımı ve değişimi içerir. İnsan ömrünü oluşturan bu periyotları genel çizgileriyle tanımlamak gerekirse aşağıdaki basamaklardan kelam etmek mümkündür.

Okul öncesi eğitim toplumsal ve duygusal gelişimi destekleyerek, yetişkinlik devrinde de şahısların daha üretici ve verimli olmalarını ve sahip oldukları potansiyeli tam olarak kullanmalarını sağlar. Çocukların gelişim özellikleri, kişisel farklılıkları ve yetenekleri göz önüne alan, sağlıklı bir biçimde fizikî, duygusal, lisan, toplumsal ve zihinsel istikametten gelişimlerini sağlayan, olumlu kişilik temellerinin atıldığı, yaratıcı istikametlerinin ortaya çıkarıldığı, çocukların kendilerine itimat duymalarının sağlandığı, ebeveyn ve eğitimcilerin faal olduğu kaliteli bir okul öncesi eğitim programına katılan çocukların öbür çocuklara kıyasla gelecekte okul muvaffakiyetleri daha yüksek, toplumsal ve duygusal, sözel, zihinsel ve fizikî gelişim açısından daha ehil olduklarını araştırmalar göstermiştir.

GELİŞİM DEVİRLERİ

Bebeklik devri (0-2 yaş)
Birinci çocukluk devri (3-6 yaş)
Son çocukluk devri (7-11 yaş)
Ergenlik periyodu (12-18 yaş)
Gençlik periyodu (19-30 yaş)
Yetişkinlik periyodu (31-65 yaş)
Yaşlılık periyodu (66-80 yaş)
İhtiyarlık devri (80 yaş daha sonrası)

Gelişim periyotlarını bilmenin faydası nedir?

Makul bir gelişim periyodunda kazanılması ve değiştirilmesi gereken tüm özellikler ve davranışlara “gelişim gorevleri” denir. Havighurst tarafınca geliştirilen gelişim misyonları kavramı, hem eğitimcilerin tıpkı vakitte anne-babaların güzel bilmesi gereken bir çerçeve sunar bizlere. Bilimsel çalışmalar, her yaş devrinin gelişim vazifelerinin ne olması gerektiğini bize tanımlar ve bizler de bu tariflerden hareketle, o yaş devri çocuğundan neyi bekleyip neyi beklemeyeceğimizi biliriz.

Her gelişim devri, bir daha sonraki periyodun alt yapısını oluşturur. Bir gelişim periyodunun sağlıklı tamamlanıp tamamlanmaması, ruh sıhhati açısından son derece kıymetlidir. Şuur altımızın da oluştuğu vakit dilimini kapsaması niçiniyle bilhassa okul öncesi devrin (0-6 yaş) ve bu vakitteki gelişmenin tüm hayatımızı etkileme gücüne sahip olduğunu söyleyebiliriz. Bir manada, en kritik özelliklerimiz ve kazanımlarımız 0-6 yaş içinde biçim bulur. Bu niçinle, çocuğun eğitiminde hisse sahibi olan her insanın bu gelişim periyotlarını bilerek ona yaklaşmaları gerekir.

Gelişim alanları nelerdir?

Okul öncesi eğitim kurumlarına devam etme yaşı olan 2-6 yaş aralığını dikkate aldığımızda beş temel gelişim alanından kelam edebiliriz. Bu gelişim alanları şunlardır:

1.Bilişsel (zihinsel) gelişimi

2. Lisan gelişimi

3. Toplumsal ve Duygusal gelişimi

4. Öz bakım marifetleri gelişim

5. Fizikî gelişimi

Beş temel gelişim alanı, okul öncesi eğitim programlarının da destek notlarını oluşturur. Çocuklara kazandırılacak tüm davranış ve maharetler bu gelişim alanlarına göre organize edilmiş olup sınıf içi ve dışı etkinlikler de buna göre yapılandırılmıştır.

Yaşlara ve gelişim alanlarına nazaran çocuklarda hangi davranış ve hünerler görülür?

2-6 yaş periyodu çocuklarının yaşlarına bakılırsa beş gelişim alanında göstermesi beklenen belli kritik davranışlar aşağıda verilmiştir. Lakin, bu bilgiler genel bir çerçeveyi ortaya koyar. ötürüsıyla, yaşına karşın birtakım çocuklar, bu özelliklerin bir kısmını gösterip bir kısmını gösteremeyebilir; birtakım çocuklar yaşından daha ileri özellikleri gösterebilir; kimi çocuklar da daha azını gösterebilir.

Anne-babaların, buradaki unsurlardan hareketle çocukları ile ilgili bir kıymetlendirme yapmaları yanlışsız olmaz. Bilhassa eksik olduğunu düşündükleri kimi davranış ve maharetleri, bir sorun olarak tanımlamak ve telaşa kapılmak uygun bir yaklaşım değildir. Unutulmamalıdır ki, burada belirtilen özellikler genel bir çerçeve sunmaktadır ve çocuklar içinde kişisel farklılıklar kaçınılmazdır.

Bilişsel gelişim:

0-4 yaş içinde bilişsel gelişim çok süratli bir biçimde ilerler. İki aylık bir bebek seslere dönüp bakabiliyorken, birebir bebek 4 yaşına geldiğinde tüm sorunları sezgisel yollarla 00çözmeye başlamıştır. 8 aylık bir bebek kendisine uzatılan oyuncağı tutabiliyorken, 4 yaşındaki tıpkı bebeğin söz dağarcığında ortalama 2000 söz yer alır. Bu yaşlarda hayali arkadaş edinebilirler. Sebep sonuç ilgisi kurmaya başlarlar. Sayı ile obje içinde, meslekler ve kullandıkları araç gereçler içinde rahatlıkla münasebet kurabilirler. Çocuklarınızı bilişsel açıdan bu yaşlarda desteklemek için puzzle, oyun hamuru, fotoğraf yapma üzere oyunlar oynayabilirsiniz.
Üç modüllü hal tahtasını tamamlar.
Model olunduğunda dik ve yatay çizgi çizebilir.
Büyük-küçüğü gösterebilir.
Üç rengi eşleştirebilir.
Ses çıkaran objeleri isimlendirir.
Geometrik usulleri objeleri ile eşleştirebilir.
Çubuğa sırasına uygun 5 halkayı geçirebilir.

Lisan gelişimi:

Cümlelerinde özne-fiil bağlantısını kurar.
Tuvalet muhtaçlığını söyleyebilir.
Konuşmalarında olumsuz sözleri kullanabilir.
sıradan sorulara (nerede?) karşılık verebilir.
Tabiattaki seslerin ismini, ne olduğunu söyleyebilir.
Cinsiyetini söyleyebilir.
Peş peşe verilen iki yönergeyi yerine getirebilir.
Konuşmalarında şimdiki vakti kullanabilir.
“Bu ne?” sorusunu sorabilir.

Toplumsal ve duygusal gelişim:

Toplumsal gelişim, çocuğun toplumla alakasını ve toplum içerisindeki ahengini tabir eder. 25 aylık bir bebek cinsiyet kavramını öğrendiği için erkek ve bayanlara farklı başka davranış geliştirirken, 4 yaşında bir çocukta ömrü boyunca karşılaşacağı empati duygusu yeni gelişmeye başlar. Bu durum çocukların oyunlarına da yansıyacaktır.

2 yaş civarı gelişen ve ‘terribe two’ olarak isimlendirilen devrin aslında kendini keşfetme devri olduğunu biliyor muydunuz?

kimi bazı sizin çocuğunuzda da bu durum inatçılık, tutturma üzere şeylerle dışarı vuruyordur. Bu tip durumlarda sakinleşmesini beklemeli ve onu rastgele bir şey için zorlamamalısınız.

Duygusal gelişimi:

Anne-baba ile geçirilen vaktin ve vakit dilimindeki kaliteli irtibatın;çocuğun duygusal gelişimi üstündeki etkileridir. Anne-baba ile birlikte vakit geçirmek,çocuğun benlik algısını güçlendiriyor, anne baba ile inançlı bir bağ kurmasına yardımcı oluyor. Öyleyse, çalışıyor bile olsanız akşam saatlerinde cep telefonunuza veda edip tüm odağınızı çocuğunuza verin. Birbirinize sorular sorun, oyun oynayın, çeşitli aktiviteler yapın. Unutmayın; her ay çocuğunuz farklı biçimde gelişir ve bu gelişimleri desteklemek için her ay bir arada eğitici ve destekleyici çalışmalar yapabilirsiniz.
İstendiğinde etkinliklere katılabilir.
İstenen objeleri getirip götürebilir.
Eğlenceli etkinliklere 5-10 dakika katılabilir.
Temel ve sıradan nezaket sözcüklerini (lütfen, teşekkür ederim vb.) söyleyebilir.
Tercihleri sorulduğunda bir tercih yapabilir.

Öz bakım gelişimi:

Çocuğun el, yüz yıkama, kendi kendine gibir dahabilme, yemeklerini yiyebilme, dişlerini fırçalama üzere temel gereksinimlerini içerir. Öz bakım hünerleri bizatihi gelişmez.
Yani, burada da onların sizlere muhtaçlıkları vardır. Bu durum çocuklar da gelişim devirlerin de vakit içindema olarak farklılık gösterebilmektedir. bu biçimde olduğunu düşünüyorsanız çocuğunuza yardım ederek adım adım tek başına yapmasını sağlayabilirsiniz.

ÖRNEĞİN; Dişlerini tertipli fırçalaması için onu teşvik etmek ismine özendirici eserler satın alın. Renkli bir diş fırçası sevdiği karakterin üzerinde olduğu bir diş macunu üzere. Lakin en değerlisi tüm bunları siz yapın ve çocuklarınızın gözlerinin her an sizin üzerinizde olduğunu unutmayın. En yeterli öğrenme; nazaranrek öğrenmedir.
Bardak, kaşık kullanabilir.
Havlu ile el yüz silebilir.
Tuvalet gereksinimini söyleyebilir.
Tuvaleti kullanabilir.
Kazalardan korunabilir.
Çatalı yiyeceklere batırıp ağzına götürebilir.
Giysilerindeki çıt çıtları açabilir.
Giyeceklerin önünü bulabilir.

Fizikî gelişim:

Büyüme konusunda yapılan araştırmalar, çocuklarda iki yavaş, iki süratli olmak üzere 4 bariz büyüme devri olduğunu gösteriyor. Birinci 6 ay çocukların en süratli büyüdüğü devirdir. Her periyot tıpkı süratle devam etmez. 0-3 yaş ortası motor marifetleri gelişmeye başlar. Motor gelişmenini desteklemek için,oyun hamurlanırını kullanabilir, küçük bir maşa sayesinde tutma, yakalama üzere çalışmalar yapabilirsiniz

Kaba motor gelişimleri ise, daha ileri yaşlarda gelişir. Kaba motor gelişimlerini ve fizikî ilerlemeyi desteklemek için çocuğunuzu ilgi duyduğu bir spora yönlendirebilirsiniz. Fizikî gelişimde spor kadar bir başka değerli şey; sağlıklı beslenme. Çocuğunuzun istikrarlı ve sağlıklı besinlerden oluşan öğünlerle günü tamamlamasını sağlayın.

Okul öncesi eğitimin yararlarını özetlemek gerekirse şöyle sayabiliriz:

1-Çocukların zeka puanlarında yükselme

2-Sınıfta kalma ve okul eğitiminden ayrılma oranlarında düşme

3-Çocukların beslenme ve sıhhat durumunda düzgünleşme

4-Sosyal ve duygusal davranış gelişmeninin daha ileri olması

5-Daha olumlu ebeveyn-çocuk ilgisi

6-Yetişkinlikte kendine yeten, ekonomik yarar potansiyeli yüksek bireyler olmak

Çocuğun yaş devirlerine nazaran gelişim özelliklerini bilen ebeveynler, senelerla bir arada çocuğun davranışlarında meydana gelen değişimleri sürpriz olarak karşılamayacaktır. Bir manada, çocuğu tanımak demek, onun gelişim özelliklerini bilmek demektir.

Çocuktan ve okuldan beklentiler de bu gelişimsel tablonun ortaya koyduğu gerçekler dikkate alınarak şekillendirilmelidir. Ayrıyeten unutulmamalıdır ki, bu gelişimsel özelliklerin kazanılması vakit ortasında gerçekleşir. ötürüsıyla, çocuğun okula başlamasıyla bir arada başlayan eğitim seyahati, sürece yayılmış bir biçimde bu gelişim özelliklerinin kazanılması ile sonuçlanmalıdır. Şayet, bu gelişim özelliklerinden bir birçok vakit ortasında kazanılmazsa evvela okulla görüşülmeli ve muhtaçlık görülüyorsa bir uzman dayanağı de alınmalıdır.

Okumaya devam et...
 
Üst