Öğrenilmiş Çaresizlik
Öğrenilmiş çaresizlik, bireyin denetimi haricinde olduğuna inandığı olumsuz olaylara karşı reaksiyon vermemeye başlaması, bu biçimdelikle çaresizliği kabullenmesidir. Öğrenilmiş çaresizliğin oluşmasında çeşitli süreçler vardır. Bunlar; optimist yahut karamsar olma durumu, dış etrafın baskısı, atfetme teorilerinin sunduğu içsel-dışsal atıflar, depresyon, aşağılık kompleksine bağlı oluşan cüret eksikliği, güdüsel, bilişsel ve duygusal alanlardaki bozukluklar, his düzenleme problemleri ve gelişimsel süreçte anne babalarla yaşanılan meseleler üzere biroldukça başlık altında incelenebilir.
Hindistan’da bir sirkte bebek filler, kaçmamaları için kalın zincirlerle kazığa bağlanır. Bebek fillerin zinciri kırmaya gücü yetmez. senelerca zincire bağlı beklerler ve kaçma denemeleri işe yaramaz. Büyüdüklerinde ise zinciri kırabilecek güce sahiptirler lakin filler kaçmayı denemezler bile. Ne yaparlarsa yapsınlar özgür olamayacaklarına inanmaktadırlar. ‘‘Artık kırılamayan şey filin bağlı olduğu zincir değil, filin inancıdır.’’ Arjantinli Psikolog ve müellif Jorce Bucay (2008) tarafınca aktarılan bu öyküde öğrenilmiş çaresizlik anlatılır. Birebir durum insanlarda da geçerlidir. Öğrenilmiş çaresizliği yenmede, kişinin kendini nasıl algıladığı fazlaca kıymetlidir zira olumlu bir benlik algısının mevcut olması ve kişinin yüksek seviyede benlik hürmeti geliştirmiş olması bireyde oluşan çaresizlik hissinin azalmasını sağlar. Kişinin başına gelen durumları nasıl algıladığı, kendisini nasıl algıladığıyla da ilintilidir zira çaresizlik hissinin gelişmesi benliğin gücünün kaybetmesiyle oluşur. Benlik hürmetini ve olumlu benlik imajını sağlayabilen kişi bu gücü yine kazanmaya başlayacaktır. Bu yüzden bireylere benlik hürmeti ve olumlu benlik algısı kazandırılmalıdır. Motivasyonel stratejiler geliştirmek de öğrenilmiş çaresizlikle başa çıkabilmemize yardımcı olur. Birey dışsal yargılardan ve öğütlerden fazla kendi kendisini motive edici davranabilmeli ve içsel bir yargı oluşturabilmelidir. Bu cins içsel stratejiler geliştirmek bireydeki telaş ve çaresizlik hissini azaltacaktır.
Bilişsel-davranışçı terapinin öğrenilmiş çaresizliğe niye olan olumsuz his ve bilişleri azalttığı tarafındaki çalışmalar çok fazladır. BDT’nin akılcı olmayan inançlar ile gerçekçi fikirler içindeki ayrımı fark ettirebilme başarısı, öğrenilmiş çaresizliği aşmada en tesirli terapilerdendir.
-Beyza ZORLUKOL
Okumaya devam et...
Öğrenilmiş çaresizlik, bireyin denetimi haricinde olduğuna inandığı olumsuz olaylara karşı reaksiyon vermemeye başlaması, bu biçimdelikle çaresizliği kabullenmesidir. Öğrenilmiş çaresizliğin oluşmasında çeşitli süreçler vardır. Bunlar; optimist yahut karamsar olma durumu, dış etrafın baskısı, atfetme teorilerinin sunduğu içsel-dışsal atıflar, depresyon, aşağılık kompleksine bağlı oluşan cüret eksikliği, güdüsel, bilişsel ve duygusal alanlardaki bozukluklar, his düzenleme problemleri ve gelişimsel süreçte anne babalarla yaşanılan meseleler üzere biroldukça başlık altında incelenebilir.
Hindistan’da bir sirkte bebek filler, kaçmamaları için kalın zincirlerle kazığa bağlanır. Bebek fillerin zinciri kırmaya gücü yetmez. senelerca zincire bağlı beklerler ve kaçma denemeleri işe yaramaz. Büyüdüklerinde ise zinciri kırabilecek güce sahiptirler lakin filler kaçmayı denemezler bile. Ne yaparlarsa yapsınlar özgür olamayacaklarına inanmaktadırlar. ‘‘Artık kırılamayan şey filin bağlı olduğu zincir değil, filin inancıdır.’’ Arjantinli Psikolog ve müellif Jorce Bucay (2008) tarafınca aktarılan bu öyküde öğrenilmiş çaresizlik anlatılır. Birebir durum insanlarda da geçerlidir. Öğrenilmiş çaresizliği yenmede, kişinin kendini nasıl algıladığı fazlaca kıymetlidir zira olumlu bir benlik algısının mevcut olması ve kişinin yüksek seviyede benlik hürmeti geliştirmiş olması bireyde oluşan çaresizlik hissinin azalmasını sağlar. Kişinin başına gelen durumları nasıl algıladığı, kendisini nasıl algıladığıyla da ilintilidir zira çaresizlik hissinin gelişmesi benliğin gücünün kaybetmesiyle oluşur. Benlik hürmetini ve olumlu benlik imajını sağlayabilen kişi bu gücü yine kazanmaya başlayacaktır. Bu yüzden bireylere benlik hürmeti ve olumlu benlik algısı kazandırılmalıdır. Motivasyonel stratejiler geliştirmek de öğrenilmiş çaresizlikle başa çıkabilmemize yardımcı olur. Birey dışsal yargılardan ve öğütlerden fazla kendi kendisini motive edici davranabilmeli ve içsel bir yargı oluşturabilmelidir. Bu cins içsel stratejiler geliştirmek bireydeki telaş ve çaresizlik hissini azaltacaktır.
Bilişsel-davranışçı terapinin öğrenilmiş çaresizliğe niye olan olumsuz his ve bilişleri azalttığı tarafındaki çalışmalar çok fazladır. BDT’nin akılcı olmayan inançlar ile gerçekçi fikirler içindeki ayrımı fark ettirebilme başarısı, öğrenilmiş çaresizliği aşmada en tesirli terapilerdendir.
-Beyza ZORLUKOL
Okumaya devam et...