Tanınan kullanıma nazaran, obsesyon bir kişinin bir şeye karşı duyduğu ağır ilgiyi tanımlamak için kullanılır. Bunun yanı sıra kompulsif, yeniden tekrar yapılan hareketlerdir. Obsesyon ve kompulsiyon içindeki fark obsesyonun kişiyi çok makûs hissettiren bölücü zihinsel aktivite olmasıdır. Öbür taraftan kompulsiyonlar ise zihinsel olarak (saymak ve sözleri yenidenlamak gibi) yahut fizikî olarak (el yıkama gibi) daha güzel hissetmek için girişilen aksiyon yahut davranışlardır. Öbür bir deyişle obsesyonlar zihinde başlar ve olumsuz duygusal reaksiyon oluştururlar, kompulsiyonlar ise olumsuz duyguyu rahatlamayı hedefleyen (zihinsel ve fiziksel)eylemlerdir.
OKB’nin bariz bir sebebi yoktur. Bir OKB geni bilinmemektedir. OKB beynin oluşumundaki rastgele bir anormallikle alakalı değildir ve bariz geçmiş yaşantılar ya da kişilik özellikleri kimin bu bozukluğa yakalanacağına ait bilgi vermemektedir. OKB’li bireylerin beyinlerinin davranışları engellenme / durdurma hünerinde rol oynayan bölgelerinde OKB’si olmayan kişilerinkinden daha fazla hareketlilik görülmüştür, lakin bunun OKB’nin sebebi olup olmadığı bilinmemektedir.
OKB Nedir?
OKB’nin biroldukça çeşidi vardır. OKB’si olan birden fazla insan yetenekli ve parlak zekalıdır. Ancak kuşku, huzursuzluk ve endişe bu şahısların olağanda uygun çalışan, mantıklı zihinlerini ele geçirir.
OKB’si olan şahıslar neredeyse her vakit iki büyük sorunla baş etmektedirler: utanç ve tüm risklerden kaçınmaya yönelik ağır istek.
OKB’nin ziyanlarını sayıcak olursam:
OKB’si olan şahıslar acı çekerler. Öteki şahıslara nazaran depresyon ve tasa üzere duygusal bozukluklara sahip olma ihtimalleri daha yüksektir. Ekseriyetle utançdan dolayı semptomlarını senelerca saklarlar.Bu durum onların tedavi olmalarını mahzurlar.
OKB acısına yalnızlık eşlik eder. OKB bağlantıları bozar. OKB’si olan insanların evlenme ihtimali düşüktür, evlenseler dahi öteki evliliklere göre boşanma ihtimali düşüktür. Ailelerine tutunanlar ise genelde daha fazla çatışma yaşarlar.
OKB maddi harcamalara yol açar.
TEDAVİ YAKLAŞIMI İlaç Tedavisi ve Okb
İlaç tedavisinin, davranışların ortaya çıkmasını engelleyen ya da belirli bir davranışının gerçekleştirilmesini durdurmaya yardımcı olan beyin bölgelerindeki olağandışı hareketleri düzeltmekte işe yaradığı görülmektedir. Buna karşın herkes ilaç tedavisinden fayda görmeyebilir ve bireyler tedaviyi bıraktıklarında ilacın yararları fazlaca uzun sürmez. Bilişsel davranışcı terapide elde edilen kazanımlar ise, hayat uzunluğu sürecek marifetler öğretilmesi sebebiyle daha uzun sürebilir.
Bilişsel Davranışcı Terapi Eğitimi ve Okb
BDT’nin temel var iseyımı, kanıların ve hislerin birbiriyle ilişkili olduğudur. Bilişsel davranışcı terspi eğitimine göre; bir takıntının ortaya çıkıp devam etmesinin sebebi, ziyana, tehlikeye ya da tehdide işaret ettiği ve sizin ziyana niye olmaktan sorumlu olmanız formunda yanlış yorumlanmasıdır. Bu tip telaşlara sahip olup da sakin durup gevşemek zordur; fikir bu türlü yorumlandığında, zahmetiniz artar. daha sonrasında, bir zorlantıda bulunarak, nötrleştirme yaparak, kaçınarak ya da zihinsel denetim biçimlerini kullanarak bu düşünceyi hafifçeletmeye çalışırız. Niyetin eşlik ettiği rahatsızlıkla başetmek için kullanılan bu teknikler aslında bu kanısın tetikleyicileri durumuna gelir ve bu biçimdece fikrin geliş sıklığı artar. Zihniniz, takıntıyla bağlantılı rastgele bir şeyi farketmekte son derece maharetli hale gelir.
BDT ne yapar?
BDT takıntılı niyetin size ne mana tabir ettiğine(düşünce ile ilgili bilişsel değerlendirmelerinize/inancınıza) ve sizin o düşüneye olan davranışsal tepkinize(kaçınma davranışınıza, zorlantılarınıza, nötrleştirici hareketlerinize ya da niyet denetim şekillerinize) odaklanır.
Davranışsal Boyut
BDT’nin takıntı ve zorlantılar için en önemli bileşeni, ‘tepki vermeyi önleyerek yüzleşme’ olarak bilinir. Bu prosedür, bir yandan zorlantıları, nötrleştirmeleri, kaçınmayı, düşünce-kontrol stratejilerini engellerken bir yandan da maruz bırakmayı(takıntı ve yüzleşme) içerir. Bu da tedavinin en kuvvetli yanıdır.
Takıntınızı deneyimlerken kendinizi bir biçimde makus hissedebilirsiniz. Akabinde zorlantılarınız, nötrleştirme gayretleriniz ya da karşılaştığınız durumların kendinizi makus hissettirecek yanlarından kaçınma uğraşlarınız ortaya çıktığında kendinizi daha düzgün hissedersiniz.
OKB’nin birinci belirtisi kompulsiyon engellendiğinde, büyük ölçüde huzursuzluk ortaya çıkar. Fakat ‘tahtaya vuranlar’ genelde vuracak tahta bulamadıklarında fazlaca da üzülmezler. OKB’nin tahtaya vurmaktan farklı kılan ikinci belirtisi ise epeyce vakit alması ve hayat akışına müdahele etmesidir.
Obsesyonlara obsesyon edinmek
Obsesyonlar davet edilmemiş ve gitmeyi reddeden konuk üzeredir. Zihin teröristi üzere zihninize zihninize yayılırlar. Obsesyonlar; kendinizi huzursuz, rahatsız, öfkeli ve kimi vakit de korkmuş hissettirir ve üç formda gelirler.
Fikirler: Niyetler,zihninize yapışan sözlerdir.
Dürtüler: Bunlar uygun olmayan yahut istenmeyen bir şey yapacağınıza dair his, ani bir istek yahut korkulardır.
Manzaralar: Bunlar istenmeden zihninizde oluşan ve ekseriyetle şiddetli, dehşetli, ahlaki açıdan kuşkulu,garip ve istenmeyen sahneler içeren imgelerdir.
‘Obsesyonun’ halk içinde kullanması, ekseriyetle güzel bir şeye olumlu, istekli bir biçimde odaklanma yahut balık tutma, para koleksiyonu, yeni bir bağ yahut sanat üzere istenen bir şeye odaklanma manasına gelir. OKB’ de kullanılan ‘obsesyon’ bu şekil olumlu ilgi alanlarıyla hiç de alakalı değildir.
Kompulsiyonları Göz Önüne Almak
Kompulsiyonlar, insanların obsesyonlarla çaba etmek için yapmak zorunda hissettikleri aksiyonlardır. Kompulsiyonlar şunları amaçklar:
Tasayı düşürmek: Örneğin, meskenden çıktıktan daha sonra kapıların kilitli olmadığına (ötürüsıyla hırsızlara müsaade vereceğinize) dair obsesyonlu bir korku duyduktan daha sonra kişi geri dönüp kapı kilitlerini denetim etmeye dair istek duyabilir. Denetim ettikten daha sonra süreksiz bir süre rahatlık hisseder.
Dürtüye karşılık vermek: Genel tuvaletler kullanıldıktan daha sonra bir kişi potansiyel mikrop, bulaşıcı hastalık ve rahatsızlık hakkında obsesyon yapabilir. Ellerini ovalamak için dayanılmaz bir dürtü hissedebilir. kuvvetli bir dezenfekten taşır ve 30 dakika boyunca ellerini yıkar. Elleri yıkamaktan kıpkırmızı olmuş olsa bile.
Huzursuzluğu azaltmak: Örneğin,birisinin yatağa gitmek için yapmak zorunda hissettiği bir ritüeli olablir. Komodinin üstündeki üzerindeki eşyaları ‘tam düzgün’ olana kadar tekraren düzenleyebilir.
Katılık aramak: Bir kişinin, birisini otomobille ezme ihtimaline dair obsesyonu olabilir. Ne vakit yolda bir tümsekten geçse endişelenmeye başlar. Birçok vakit kendisini geri dönüp denetim etmek zorunda hisseder.
Garanti elde etmek: 10 yaşındaki bir çocuk ebeveynlerinin onu sevmedikleri obsesyonundan dolayı telaş duyabilir. ötürüsıyla her akşam yatağa yatırıldıktan daha sonra kalkıp ebeveynlerinin odasına gidip onu hala sevip sevmediklerini sorabilir.
Güvenlik ya da güzel olma hissini arttırmak: Birisi kendi kanılarının ailesine ziyan vereceğine dair sık sık obsesyonlu telaş taşıyabilir. ötürüsıyla ailesiyle ilgili en ufak negatif imaj yahut fikre sahip olduğunda, ‘ailemi o kadar hayli seviyorum ki.’ kelamını zihninde tekraren yenidenlamak zorunda kaldığını hissediyor olabilir. Zorlantı ve nötrleştirme, takıntınız kararında hissettiğiniz ezayı azaltmak için gerçekleştirdiğiniz rastgele bir zihinsel ve fizikî bir aksiyondur.
Bir reaksiyonun zorlantı ya da nötrleştirme davranışı niteliğini taşıması için dört özelliğe sahip olması gerekir:
Reaksiyon kasıtlı, yenidenlayan ve çoktur,
Yapmak için şiddetli bir istek duyarsınız,
Denetimi kaybettiğinizi hissedersiniz,
Reaksiyon, olumsuz hisler ya da sonuçlarla gayret etmek için gerçekleştirilir.
Tedavinin Temeli
Bir takıntının kusurlu yorumunu istikrarlı bir değerlendirmeyle yer değiştirmek,
Zorlantıları ya da öteki nötrleştirme stratejilerini engellemek ya da ortadan kaldırmak,
Ne kadar iğrenç ya da acayip olursa olsun takıntıları rastgele bir olumsuz sonuç olmadan kendi haline bırakabilmeyi öğrenmek.
OKB ve Bağlantılı Bozuklukları Sınıflandırma
OKB epey çeşitlidir. Her OKB alt tipi kendi başına yahut öteki obsesyon ve kompulsiyon kategorileriyle birlikte olabilir. Utanç, utanma ve uygunsuz niyet ve davranışlar. Bu tip OKB de küçük düşürücü bir şey yahut epeyce çok uygunsuz bir şey yapma ihtimali ile ilgili telaşlar vardır.
Dini Obsesyon ve Kompulsiyonlar
Birisinin din ve ahlak hakkında ve hem de Allah’ı gücendirmek hakkında epey kaygılanmasını tanımlar. Bu tip OKB’ye sahip beşerler Allah’ı kestirim edememe hakkında kaygılanır yahut onun tarafınca cezalandırılma ve reddedilmekten ölesiye korkarlar. Çoklukla dua ederek yahut karmaşık ritüeller geliştirerek saatlerini harcarlar. Dini obsesyonlar günahkar biçiminde de gelebilirler.Kişiler ağır suçluluk hissini kaldırmak yahut nötrleştirmek ismine kompulsif dua etmeye ve ritüellere girişirler.
Dini obsesyonları takip eden kompulsiyonlar her vakit mantıklı gelmez.
Cinsel ve Agresif obsesyonlar ve kompulsiyonlar
Bu tip OKB’ye sahip beşerler ne kadar küçük olursa olsun diğerlerine ziyan verme, mide bulandırıcı ve kabul edilemez bulacakları bir cinsel harekette bulanacakları ihtimaline odaklanırlar.
Utanç OKB’si olan şahıslar, cinsel kimlik temasını, kişinin cinselliğinin özünü sorgularlar.
Cinsel duyular dışa vurma kaygısından farklı olarak, bu telaş agresif yahut yasadışı hareketler içermez. Lakin bu çeşit ezası olan beşerler hatırı sayılır bir utanç ve tasa hissederler. Zira obsesyon kaygıları, yerleşmiş cinsel kimliğiyle ilgili soruları gündeme getirir. Bu kaygılar ve fikirler mantıksızdır ve ansızın ortaya çıkar.
Nispeten yaygın olan öteki bir cinsel obsesyon ise bir insanın gey bulunmasına inanmasıdır. Çoklukla bu beşerler ‘Homofobik’ değildir ve geylere bariz önyargıları yoktur. Lakin kendilerinin gey olma fikrinden korkarlar.
Öteki cinsel obsesif tasa ise birisinin pedofili olma ihtimalinden korkmasıdır. OKB’si olan başka beşerler ise birine ziyan vereceklerinden yahut birini inciteceklerininden endişelenirler.
kimi vakit bir kategorideki OKB öbür bir kategoriden OKB ile örtüşebilir. ötürüsıyla, cinsel ve agresif OKB obsesyon ve kompulsiyonlarına sahip bireyler ekseriyetle dini niyetlerindeki uygunsuzluk hakkında da endişeleniyor olabilirler.
Batıl İnançlar ve Ritüeller
Batıl inançlar, çeşitli olayların, şartların ve oluşumların alışılmadık bir ehemmiyeti ve bilinmeyen sonuçları olduğuna dair inançlardır. Birden fazla bat inancın en büyük kaygısı vefat korkusunu ortasında barındırır.
Batıl inancı olan biri:
Numaralar: Bu batıl inanç OKB’si olanlar her şeyi üçün ya da beşin setleri yahut öteki bir numaranın setleri halinde halinde yapmak zorunda hissederler şayet bu biçimde yapmazlarsa vahim birşey olacaktır.
Vefatla İlgili Bir şey: Burada, cenaze otomobiline, mezarlıktan yahut cenaze konutundan geçirilmesine özel bir kıymet atfedilmiştir. kimi vakit bu obsesyon ve kompulsiyonlar vefatla ilgili yalnızca yüzeysel ve muhakkak meçhul bir bağa sahiptir.
Sözler: kimi vakit batıl inançlar sözlerin özel güçleri ve manaları ile ilgilidir.
Simetri ve Mükemmelliyetcilik
‘Tam hakikat ‘ya da ‘eksiksiz yapma’ OKB tipi diye isimlendirdiğimiz OKB kategorisinde simetri, yavaşlık ve hassasiyet yaygın dürtülerdir. Akrabaları OKB’ye epey benzeyen lakin OKB olmak zorunda olmayan bozukluklardır. Bu bağlı bozuklukların hepsi bastırma zorluğu, yinelayan dürtüler, kanılar, imajlar, istekler, ve / yahut davranışları içerir. Beşerler çok rahatsız edici ve nizam bozucu bulmalarına karşın bu dürtüleri denetim etmekte zorlanırlar. OKB’nin arkadaşları OKB’ye genelde eşlik eden bozukluk yahut duygusal sorunlardır. Fakat bunlar bozuklukla direkt iniltili değildir. Her vakit ortaya çıkmazlar lakin OKB’si olan şahısların bunlardan muzdarip olma riski genelde daha yüksektir.
Vücut Dismorfik Bozukluğu :
Önemli manada bozulmuş benlik imgesi
Vücut Dismorfik Bozukluğuna sahip bireyler görünüş yahut vücutlarıyla ilgili bir şeyin gerçekten sıkıntılı olduğuna inanırlar. Görünüşlerindeki minik kusurlarla ilgili obsesyonları vardır ve hissettikleri bu huzursuzluğu azaltmak ismine kompulsif davranışlara girerler. BDB genelde OKB teşhisli şahıslarda gözükür ve biroldukca ortak özellik taşır. BDB ile bağlantılı yaygın obsesif fikirler şu dertleri içerebilmektedir: Orta düzeyde renk bozukluğuna sahip bir deri rengi, yamuk burun,bedene hayli büyük yahut küçük bir baş, yüzdeki küçük bir yara, ince bir ağız, zayıf bir çene, yüzde pürüzler vb
Başka tasalar cinsel organların ölçüsü yahut başka vücut kısımları ile ilgilidir.BDB’si olan insanların umursadığı sıkıntılar büyük ölçüde abartılıdır ve hayli nadir olarak öbürleri tarafınca fark edilir. BDB’si olan bireyler, daha uygun hissetmek için kompulsif davranışlara girişirler, mesela: Diğerlerinden çoğunlukla onay istemek, utançdan dolayı meskenden çıkmamak, kendilerini daima aynada denetim etmek, hayali deformasyonları kurcalamak yahut yolmak, epey fazla yıkanmak ve ya traş olmak, sık sık dermotolağa gitmek üzere…
BDB’nin OKB’nin özgül bir tipi olduğu savunulabilir: görünüşe bakılırsa özel odak olan bir tip. BDB yeti eksikliğine niye olan şiddetli depresyon, izolasyon ve hatta intihar ile sonuçlanabilir.
Hipokondri: ‘Sanırım ben hakikaten hastayım’
Hipokondri bozukluğuna sahip insanların derin endişeleri vardır ve önemli bir hastalığa sahip olduklarına dair bir niyetle başları meşguldür. Bu dehşetler genelde yanlış yorumlanmış belgisiz bedensel algılara dayanır ve medikal değerlendirmeler de bir şeyin olmadığının onaylanmasından daha sonra bile devam eder. Çoklukla bu bozukluktan muzdarip şahıslar biroldukça tıbbi testten geçer, sık sık doktora sarfiyat ve tekraren tıbbi uzmanını değiştirir.
Hipokondriyi OKB’ye benzeri kılan nedir?
Öncelikle, fizikî şikayetlere çok telaş ve odaklanma obsesyonla ilgilidir. Bu dertler kişinin zihnindedir. Hipokondri bozukluğuna sahip bireyler, kendileriyle ilgilenenlerden ve ailelerinden çoğunlukla onay ister. İkincisi, bedensel tecrübeler için yine eden denetimlere girişirler.
Trikotillomoni:
Birinin devamlı olarak saçlarını yolması ve kimi vakit saçı yutmasıdır. Saç bedenin her yerinden koparılabilir. Saç yahut kıl yolma belgisiz aralıklarla olabilir ve gün boyunca kısa sürebilir yahut saatlerce sürebilir. Bu tanıya sahip olmak için kişi fark edilebilir bir saç / kıl kaybına sahip olmalıdır. Bu bozukluğu olan beşerler çoğunlukla sorunlarını gizlemek için saçlarını tarayarak kapama, kozmetik kullanma, peruk takma yahut kıyafetle örtülü olan yerlerden kıl koparmaya kadar varan büyük tedbirler alınır.
Trikotillomani sahibi kimi beşerler kıl yolduklarında haz duyduklarını tabir ederler. Öbürleri, yolmak için karşı konulamaz bir dürtü hissederler, akabinde yolduktan daha sonra dürtü ve gerginlikte süreksiz bir süre azalma olur. Tasa saç yolmayı arttırabilse de OKB’de olduğundan daha az kıymetli bir rol oynar. OKB’deki üzere dürtüler yahut istekler yenidenlıdır.
Tikler ve Tourette sendromu: İstemsiz sesler ve hareketler
sıradance, tikler kişinin süreksiz bir süre bastırabileceği süratli, yenidenlayan hareketler yahut seslerdir. Tikler çoklukla kişi gerilim altındayken kötüleşir ve kişi bir aktiviteye kendini büsbütün verdiğinde düzgünleşir.
Tourette sendromu tanısı, kişi biroldukca motor tik ve en azından bir vokal tik gösteriyorsa verilir.
Tik bozukluğu ve tourette sendromu,OKB’ye nasıl misal?
Tikler bastırılamaz ve denetim edilemez hissedilirler birebir OKB’si oarılan biroldukca kişinin kompulsiyonlarla hissettiği üzere. Ve bir tik gerçekleştirildikten daha sonra, kimi vakit beşerler bir süreliğine daha yeterli hissettiklerini söylerler.
Dürtü Denetim Bozuklukları
urdurulamayan makus alışkanlıklar
Dürtü denetim bozuklukları, OKB’de bulunan yenidenlayan dürtü konseptini ortasında barındırır. Fakat dürtü denetim bozuklukları ile dürtüler, huzursuzluk yahut korkuyu azaltma gereksinimi için yapılamaz.Daha çok dürtü denetim bozukluklarında dürtülerin haz yahut eğlenme hissini artırma ile ilintili olduğu görülmektedir.
Dürtü denetim bozuklukları içinde bulunan bozukluklar: Kleptomani,Kompulsif satın alma,kumar,parafili,piromani’dir.
OKB’ye benzeyen yanı,yenidenlayan ve bastırması güç olması ve önemli mahzurlara niye olabilmesidir.
OKB’nin İlişkili Olduğu Bozuklukları Tanımak
OKB’nin ilişkili olduğu bozukluklar çoğunlukla OKB ile birlikte oluşan lakin OKB spektrumunun kesimi kabul edilmeyen duygusal sorunlardır. ötürüsıyla OKB’de bulunan yinelayan, karşı konulamaz dürtüleri ve kompulsiyonları içermezler. OKB ile görülen en yaygın beş duygusal bozukluk: His Durum Bozuklukları, Tasa bozukları, Dikkat Eksikliği Bozukları, Husus kullanması ve Kişilik Bozuklarıdır.
OKB’ye Karşı OKKB
Obsesif-kompulsif kişilik bozukluğu(OKKB) olarak bilinen bir çeşit kişilik bozukluğu vardır. OKB’si olan birçok kişinin de OKKB’si olduğunu var iseyabilirsiniz. Lakin OKB’si olan şahısların OKKB’si olma ihtimali yüksek olsa da OKB’si olanların bir kısmında OKKB yoktur. OKKB’li bireyler şunlara eğilimlidir:
İş üretkenliğe çok sadık olma, Mükemmelliyeti olma,
Denetim düşünesi ile meşgul olma, Bilğiç olma,
Katı,kuralcı niyet sergileme,
çok tavırlı hal sergileme ve para harcamaktan korkma,
Arkadaşlığa ve boş vakte az muhtaçlık duyma,
Tertipli ve kurallı olmaya büyük muhtaçlık duyma,
Hobi üzere işleri ciddiye alma.
Başka bir deyişle, OKKB ‘si olan kişi ayak sürüyen ve kronik bir katılık, düzenlilik, bilgiçlik ve mükemmelliyetcilik örüntüsüne sahiptir. Bu liste OKKB listesi, OKB listesine benzese de OKKB spesifik obsesyon yahut kompulsiyon içermez.
Okumaya devam et...
OKB’nin bariz bir sebebi yoktur. Bir OKB geni bilinmemektedir. OKB beynin oluşumundaki rastgele bir anormallikle alakalı değildir ve bariz geçmiş yaşantılar ya da kişilik özellikleri kimin bu bozukluğa yakalanacağına ait bilgi vermemektedir. OKB’li bireylerin beyinlerinin davranışları engellenme / durdurma hünerinde rol oynayan bölgelerinde OKB’si olmayan kişilerinkinden daha fazla hareketlilik görülmüştür, lakin bunun OKB’nin sebebi olup olmadığı bilinmemektedir.
OKB Nedir?
OKB’nin biroldukça çeşidi vardır. OKB’si olan birden fazla insan yetenekli ve parlak zekalıdır. Ancak kuşku, huzursuzluk ve endişe bu şahısların olağanda uygun çalışan, mantıklı zihinlerini ele geçirir.
OKB’si olan şahıslar neredeyse her vakit iki büyük sorunla baş etmektedirler: utanç ve tüm risklerden kaçınmaya yönelik ağır istek.
OKB’nin ziyanlarını sayıcak olursam:
OKB’si olan şahıslar acı çekerler. Öteki şahıslara nazaran depresyon ve tasa üzere duygusal bozukluklara sahip olma ihtimalleri daha yüksektir. Ekseriyetle utançdan dolayı semptomlarını senelerca saklarlar.Bu durum onların tedavi olmalarını mahzurlar.
OKB acısına yalnızlık eşlik eder. OKB bağlantıları bozar. OKB’si olan insanların evlenme ihtimali düşüktür, evlenseler dahi öteki evliliklere göre boşanma ihtimali düşüktür. Ailelerine tutunanlar ise genelde daha fazla çatışma yaşarlar.
OKB maddi harcamalara yol açar.
TEDAVİ YAKLAŞIMI İlaç Tedavisi ve Okb
İlaç tedavisinin, davranışların ortaya çıkmasını engelleyen ya da belirli bir davranışının gerçekleştirilmesini durdurmaya yardımcı olan beyin bölgelerindeki olağandışı hareketleri düzeltmekte işe yaradığı görülmektedir. Buna karşın herkes ilaç tedavisinden fayda görmeyebilir ve bireyler tedaviyi bıraktıklarında ilacın yararları fazlaca uzun sürmez. Bilişsel davranışcı terapide elde edilen kazanımlar ise, hayat uzunluğu sürecek marifetler öğretilmesi sebebiyle daha uzun sürebilir.
Bilişsel Davranışcı Terapi Eğitimi ve Okb
BDT’nin temel var iseyımı, kanıların ve hislerin birbiriyle ilişkili olduğudur. Bilişsel davranışcı terspi eğitimine göre; bir takıntının ortaya çıkıp devam etmesinin sebebi, ziyana, tehlikeye ya da tehdide işaret ettiği ve sizin ziyana niye olmaktan sorumlu olmanız formunda yanlış yorumlanmasıdır. Bu tip telaşlara sahip olup da sakin durup gevşemek zordur; fikir bu türlü yorumlandığında, zahmetiniz artar. daha sonrasında, bir zorlantıda bulunarak, nötrleştirme yaparak, kaçınarak ya da zihinsel denetim biçimlerini kullanarak bu düşünceyi hafifçeletmeye çalışırız. Niyetin eşlik ettiği rahatsızlıkla başetmek için kullanılan bu teknikler aslında bu kanısın tetikleyicileri durumuna gelir ve bu biçimdece fikrin geliş sıklığı artar. Zihniniz, takıntıyla bağlantılı rastgele bir şeyi farketmekte son derece maharetli hale gelir.
BDT ne yapar?
BDT takıntılı niyetin size ne mana tabir ettiğine(düşünce ile ilgili bilişsel değerlendirmelerinize/inancınıza) ve sizin o düşüneye olan davranışsal tepkinize(kaçınma davranışınıza, zorlantılarınıza, nötrleştirici hareketlerinize ya da niyet denetim şekillerinize) odaklanır.
Davranışsal Boyut
BDT’nin takıntı ve zorlantılar için en önemli bileşeni, ‘tepki vermeyi önleyerek yüzleşme’ olarak bilinir. Bu prosedür, bir yandan zorlantıları, nötrleştirmeleri, kaçınmayı, düşünce-kontrol stratejilerini engellerken bir yandan da maruz bırakmayı(takıntı ve yüzleşme) içerir. Bu da tedavinin en kuvvetli yanıdır.
Takıntınızı deneyimlerken kendinizi bir biçimde makus hissedebilirsiniz. Akabinde zorlantılarınız, nötrleştirme gayretleriniz ya da karşılaştığınız durumların kendinizi makus hissettirecek yanlarından kaçınma uğraşlarınız ortaya çıktığında kendinizi daha düzgün hissedersiniz.
OKB’nin birinci belirtisi kompulsiyon engellendiğinde, büyük ölçüde huzursuzluk ortaya çıkar. Fakat ‘tahtaya vuranlar’ genelde vuracak tahta bulamadıklarında fazlaca da üzülmezler. OKB’nin tahtaya vurmaktan farklı kılan ikinci belirtisi ise epeyce vakit alması ve hayat akışına müdahele etmesidir.
Obsesyonlara obsesyon edinmek
Obsesyonlar davet edilmemiş ve gitmeyi reddeden konuk üzeredir. Zihin teröristi üzere zihninize zihninize yayılırlar. Obsesyonlar; kendinizi huzursuz, rahatsız, öfkeli ve kimi vakit de korkmuş hissettirir ve üç formda gelirler.
Fikirler: Niyetler,zihninize yapışan sözlerdir.
Dürtüler: Bunlar uygun olmayan yahut istenmeyen bir şey yapacağınıza dair his, ani bir istek yahut korkulardır.
Manzaralar: Bunlar istenmeden zihninizde oluşan ve ekseriyetle şiddetli, dehşetli, ahlaki açıdan kuşkulu,garip ve istenmeyen sahneler içeren imgelerdir.
‘Obsesyonun’ halk içinde kullanması, ekseriyetle güzel bir şeye olumlu, istekli bir biçimde odaklanma yahut balık tutma, para koleksiyonu, yeni bir bağ yahut sanat üzere istenen bir şeye odaklanma manasına gelir. OKB’ de kullanılan ‘obsesyon’ bu şekil olumlu ilgi alanlarıyla hiç de alakalı değildir.
Kompulsiyonları Göz Önüne Almak
Kompulsiyonlar, insanların obsesyonlarla çaba etmek için yapmak zorunda hissettikleri aksiyonlardır. Kompulsiyonlar şunları amaçklar:
Tasayı düşürmek: Örneğin, meskenden çıktıktan daha sonra kapıların kilitli olmadığına (ötürüsıyla hırsızlara müsaade vereceğinize) dair obsesyonlu bir korku duyduktan daha sonra kişi geri dönüp kapı kilitlerini denetim etmeye dair istek duyabilir. Denetim ettikten daha sonra süreksiz bir süre rahatlık hisseder.
Dürtüye karşılık vermek: Genel tuvaletler kullanıldıktan daha sonra bir kişi potansiyel mikrop, bulaşıcı hastalık ve rahatsızlık hakkında obsesyon yapabilir. Ellerini ovalamak için dayanılmaz bir dürtü hissedebilir. kuvvetli bir dezenfekten taşır ve 30 dakika boyunca ellerini yıkar. Elleri yıkamaktan kıpkırmızı olmuş olsa bile.
Huzursuzluğu azaltmak: Örneğin,birisinin yatağa gitmek için yapmak zorunda hissettiği bir ritüeli olablir. Komodinin üstündeki üzerindeki eşyaları ‘tam düzgün’ olana kadar tekraren düzenleyebilir.
Katılık aramak: Bir kişinin, birisini otomobille ezme ihtimaline dair obsesyonu olabilir. Ne vakit yolda bir tümsekten geçse endişelenmeye başlar. Birçok vakit kendisini geri dönüp denetim etmek zorunda hisseder.
Garanti elde etmek: 10 yaşındaki bir çocuk ebeveynlerinin onu sevmedikleri obsesyonundan dolayı telaş duyabilir. ötürüsıyla her akşam yatağa yatırıldıktan daha sonra kalkıp ebeveynlerinin odasına gidip onu hala sevip sevmediklerini sorabilir.
Güvenlik ya da güzel olma hissini arttırmak: Birisi kendi kanılarının ailesine ziyan vereceğine dair sık sık obsesyonlu telaş taşıyabilir. ötürüsıyla ailesiyle ilgili en ufak negatif imaj yahut fikre sahip olduğunda, ‘ailemi o kadar hayli seviyorum ki.’ kelamını zihninde tekraren yenidenlamak zorunda kaldığını hissediyor olabilir. Zorlantı ve nötrleştirme, takıntınız kararında hissettiğiniz ezayı azaltmak için gerçekleştirdiğiniz rastgele bir zihinsel ve fizikî bir aksiyondur.
Bir reaksiyonun zorlantı ya da nötrleştirme davranışı niteliğini taşıması için dört özelliğe sahip olması gerekir:
Reaksiyon kasıtlı, yenidenlayan ve çoktur,
Yapmak için şiddetli bir istek duyarsınız,
Denetimi kaybettiğinizi hissedersiniz,
Reaksiyon, olumsuz hisler ya da sonuçlarla gayret etmek için gerçekleştirilir.
Tedavinin Temeli
Bir takıntının kusurlu yorumunu istikrarlı bir değerlendirmeyle yer değiştirmek,
Zorlantıları ya da öteki nötrleştirme stratejilerini engellemek ya da ortadan kaldırmak,
Ne kadar iğrenç ya da acayip olursa olsun takıntıları rastgele bir olumsuz sonuç olmadan kendi haline bırakabilmeyi öğrenmek.
OKB ve Bağlantılı Bozuklukları Sınıflandırma
OKB epey çeşitlidir. Her OKB alt tipi kendi başına yahut öteki obsesyon ve kompulsiyon kategorileriyle birlikte olabilir. Utanç, utanma ve uygunsuz niyet ve davranışlar. Bu tip OKB de küçük düşürücü bir şey yahut epeyce çok uygunsuz bir şey yapma ihtimali ile ilgili telaşlar vardır.
Dini Obsesyon ve Kompulsiyonlar
Birisinin din ve ahlak hakkında ve hem de Allah’ı gücendirmek hakkında epey kaygılanmasını tanımlar. Bu tip OKB’ye sahip beşerler Allah’ı kestirim edememe hakkında kaygılanır yahut onun tarafınca cezalandırılma ve reddedilmekten ölesiye korkarlar. Çoklukla dua ederek yahut karmaşık ritüeller geliştirerek saatlerini harcarlar. Dini obsesyonlar günahkar biçiminde de gelebilirler.Kişiler ağır suçluluk hissini kaldırmak yahut nötrleştirmek ismine kompulsif dua etmeye ve ritüellere girişirler.
Dini obsesyonları takip eden kompulsiyonlar her vakit mantıklı gelmez.
Cinsel ve Agresif obsesyonlar ve kompulsiyonlar
Bu tip OKB’ye sahip beşerler ne kadar küçük olursa olsun diğerlerine ziyan verme, mide bulandırıcı ve kabul edilemez bulacakları bir cinsel harekette bulanacakları ihtimaline odaklanırlar.
Utanç OKB’si olan şahıslar, cinsel kimlik temasını, kişinin cinselliğinin özünü sorgularlar.
Cinsel duyular dışa vurma kaygısından farklı olarak, bu telaş agresif yahut yasadışı hareketler içermez. Lakin bu çeşit ezası olan beşerler hatırı sayılır bir utanç ve tasa hissederler. Zira obsesyon kaygıları, yerleşmiş cinsel kimliğiyle ilgili soruları gündeme getirir. Bu kaygılar ve fikirler mantıksızdır ve ansızın ortaya çıkar.
Nispeten yaygın olan öteki bir cinsel obsesyon ise bir insanın gey bulunmasına inanmasıdır. Çoklukla bu beşerler ‘Homofobik’ değildir ve geylere bariz önyargıları yoktur. Lakin kendilerinin gey olma fikrinden korkarlar.
Öteki cinsel obsesif tasa ise birisinin pedofili olma ihtimalinden korkmasıdır. OKB’si olan başka beşerler ise birine ziyan vereceklerinden yahut birini inciteceklerininden endişelenirler.
kimi vakit bir kategorideki OKB öbür bir kategoriden OKB ile örtüşebilir. ötürüsıyla, cinsel ve agresif OKB obsesyon ve kompulsiyonlarına sahip bireyler ekseriyetle dini niyetlerindeki uygunsuzluk hakkında da endişeleniyor olabilirler.
Batıl İnançlar ve Ritüeller
Batıl inançlar, çeşitli olayların, şartların ve oluşumların alışılmadık bir ehemmiyeti ve bilinmeyen sonuçları olduğuna dair inançlardır. Birden fazla bat inancın en büyük kaygısı vefat korkusunu ortasında barındırır.
Batıl inancı olan biri:
Numaralar: Bu batıl inanç OKB’si olanlar her şeyi üçün ya da beşin setleri yahut öteki bir numaranın setleri halinde halinde yapmak zorunda hissederler şayet bu biçimde yapmazlarsa vahim birşey olacaktır.
Vefatla İlgili Bir şey: Burada, cenaze otomobiline, mezarlıktan yahut cenaze konutundan geçirilmesine özel bir kıymet atfedilmiştir. kimi vakit bu obsesyon ve kompulsiyonlar vefatla ilgili yalnızca yüzeysel ve muhakkak meçhul bir bağa sahiptir.
Sözler: kimi vakit batıl inançlar sözlerin özel güçleri ve manaları ile ilgilidir.
Simetri ve Mükemmelliyetcilik
‘Tam hakikat ‘ya da ‘eksiksiz yapma’ OKB tipi diye isimlendirdiğimiz OKB kategorisinde simetri, yavaşlık ve hassasiyet yaygın dürtülerdir. Akrabaları OKB’ye epey benzeyen lakin OKB olmak zorunda olmayan bozukluklardır. Bu bağlı bozuklukların hepsi bastırma zorluğu, yinelayan dürtüler, kanılar, imajlar, istekler, ve / yahut davranışları içerir. Beşerler çok rahatsız edici ve nizam bozucu bulmalarına karşın bu dürtüleri denetim etmekte zorlanırlar. OKB’nin arkadaşları OKB’ye genelde eşlik eden bozukluk yahut duygusal sorunlardır. Fakat bunlar bozuklukla direkt iniltili değildir. Her vakit ortaya çıkmazlar lakin OKB’si olan şahısların bunlardan muzdarip olma riski genelde daha yüksektir.
Vücut Dismorfik Bozukluğu :
Önemli manada bozulmuş benlik imgesi
Vücut Dismorfik Bozukluğuna sahip bireyler görünüş yahut vücutlarıyla ilgili bir şeyin gerçekten sıkıntılı olduğuna inanırlar. Görünüşlerindeki minik kusurlarla ilgili obsesyonları vardır ve hissettikleri bu huzursuzluğu azaltmak ismine kompulsif davranışlara girerler. BDB genelde OKB teşhisli şahıslarda gözükür ve biroldukca ortak özellik taşır. BDB ile bağlantılı yaygın obsesif fikirler şu dertleri içerebilmektedir: Orta düzeyde renk bozukluğuna sahip bir deri rengi, yamuk burun,bedene hayli büyük yahut küçük bir baş, yüzdeki küçük bir yara, ince bir ağız, zayıf bir çene, yüzde pürüzler vb
Başka tasalar cinsel organların ölçüsü yahut başka vücut kısımları ile ilgilidir.BDB’si olan insanların umursadığı sıkıntılar büyük ölçüde abartılıdır ve hayli nadir olarak öbürleri tarafınca fark edilir. BDB’si olan bireyler, daha uygun hissetmek için kompulsif davranışlara girişirler, mesela: Diğerlerinden çoğunlukla onay istemek, utançdan dolayı meskenden çıkmamak, kendilerini daima aynada denetim etmek, hayali deformasyonları kurcalamak yahut yolmak, epey fazla yıkanmak ve ya traş olmak, sık sık dermotolağa gitmek üzere…
BDB’nin OKB’nin özgül bir tipi olduğu savunulabilir: görünüşe bakılırsa özel odak olan bir tip. BDB yeti eksikliğine niye olan şiddetli depresyon, izolasyon ve hatta intihar ile sonuçlanabilir.
Hipokondri: ‘Sanırım ben hakikaten hastayım’
Hipokondri bozukluğuna sahip insanların derin endişeleri vardır ve önemli bir hastalığa sahip olduklarına dair bir niyetle başları meşguldür. Bu dehşetler genelde yanlış yorumlanmış belgisiz bedensel algılara dayanır ve medikal değerlendirmeler de bir şeyin olmadığının onaylanmasından daha sonra bile devam eder. Çoklukla bu bozukluktan muzdarip şahıslar biroldukça tıbbi testten geçer, sık sık doktora sarfiyat ve tekraren tıbbi uzmanını değiştirir.
Hipokondriyi OKB’ye benzeri kılan nedir?
Öncelikle, fizikî şikayetlere çok telaş ve odaklanma obsesyonla ilgilidir. Bu dertler kişinin zihnindedir. Hipokondri bozukluğuna sahip bireyler, kendileriyle ilgilenenlerden ve ailelerinden çoğunlukla onay ister. İkincisi, bedensel tecrübeler için yine eden denetimlere girişirler.
Trikotillomoni:
Birinin devamlı olarak saçlarını yolması ve kimi vakit saçı yutmasıdır. Saç bedenin her yerinden koparılabilir. Saç yahut kıl yolma belgisiz aralıklarla olabilir ve gün boyunca kısa sürebilir yahut saatlerce sürebilir. Bu tanıya sahip olmak için kişi fark edilebilir bir saç / kıl kaybına sahip olmalıdır. Bu bozukluğu olan beşerler çoğunlukla sorunlarını gizlemek için saçlarını tarayarak kapama, kozmetik kullanma, peruk takma yahut kıyafetle örtülü olan yerlerden kıl koparmaya kadar varan büyük tedbirler alınır.
Trikotillomani sahibi kimi beşerler kıl yolduklarında haz duyduklarını tabir ederler. Öbürleri, yolmak için karşı konulamaz bir dürtü hissederler, akabinde yolduktan daha sonra dürtü ve gerginlikte süreksiz bir süre azalma olur. Tasa saç yolmayı arttırabilse de OKB’de olduğundan daha az kıymetli bir rol oynar. OKB’deki üzere dürtüler yahut istekler yenidenlıdır.
Tikler ve Tourette sendromu: İstemsiz sesler ve hareketler
sıradance, tikler kişinin süreksiz bir süre bastırabileceği süratli, yenidenlayan hareketler yahut seslerdir. Tikler çoklukla kişi gerilim altındayken kötüleşir ve kişi bir aktiviteye kendini büsbütün verdiğinde düzgünleşir.
Tourette sendromu tanısı, kişi biroldukca motor tik ve en azından bir vokal tik gösteriyorsa verilir.
Tik bozukluğu ve tourette sendromu,OKB’ye nasıl misal?
Tikler bastırılamaz ve denetim edilemez hissedilirler birebir OKB’si oarılan biroldukca kişinin kompulsiyonlarla hissettiği üzere. Ve bir tik gerçekleştirildikten daha sonra, kimi vakit beşerler bir süreliğine daha yeterli hissettiklerini söylerler.
Dürtü Denetim Bozuklukları
urdurulamayan makus alışkanlıklarDürtü denetim bozuklukları, OKB’de bulunan yenidenlayan dürtü konseptini ortasında barındırır. Fakat dürtü denetim bozuklukları ile dürtüler, huzursuzluk yahut korkuyu azaltma gereksinimi için yapılamaz.Daha çok dürtü denetim bozukluklarında dürtülerin haz yahut eğlenme hissini artırma ile ilintili olduğu görülmektedir.
Dürtü denetim bozuklukları içinde bulunan bozukluklar: Kleptomani,Kompulsif satın alma,kumar,parafili,piromani’dir.
OKB’ye benzeyen yanı,yenidenlayan ve bastırması güç olması ve önemli mahzurlara niye olabilmesidir.
OKB’nin İlişkili Olduğu Bozuklukları Tanımak
OKB’nin ilişkili olduğu bozukluklar çoğunlukla OKB ile birlikte oluşan lakin OKB spektrumunun kesimi kabul edilmeyen duygusal sorunlardır. ötürüsıyla OKB’de bulunan yinelayan, karşı konulamaz dürtüleri ve kompulsiyonları içermezler. OKB ile görülen en yaygın beş duygusal bozukluk: His Durum Bozuklukları, Tasa bozukları, Dikkat Eksikliği Bozukları, Husus kullanması ve Kişilik Bozuklarıdır.
OKB’ye Karşı OKKB
Obsesif-kompulsif kişilik bozukluğu(OKKB) olarak bilinen bir çeşit kişilik bozukluğu vardır. OKB’si olan birçok kişinin de OKKB’si olduğunu var iseyabilirsiniz. Lakin OKB’si olan şahısların OKKB’si olma ihtimali yüksek olsa da OKB’si olanların bir kısmında OKKB yoktur. OKKB’li bireyler şunlara eğilimlidir:
İş üretkenliğe çok sadık olma, Mükemmelliyeti olma,
Denetim düşünesi ile meşgul olma, Bilğiç olma,
Katı,kuralcı niyet sergileme,
çok tavırlı hal sergileme ve para harcamaktan korkma,
Arkadaşlığa ve boş vakte az muhtaçlık duyma,
Tertipli ve kurallı olmaya büyük muhtaçlık duyma,
Hobi üzere işleri ciddiye alma.
Başka bir deyişle, OKKB ‘si olan kişi ayak sürüyen ve kronik bir katılık, düzenlilik, bilgiçlik ve mükemmelliyetcilik örüntüsüne sahiptir. Bu liste OKKB listesi, OKB listesine benzese de OKKB spesifik obsesyon yahut kompulsiyon içermez.
Okumaya devam et...