Freudyen düş yorumları

Esenyurtlu

Global Mod
Global Mod
Psikanalizin kurucusu Singmund Freud düşleri üstbenlik yahut benlik ideali tarafınca onaylanmayan içerikleri niçiniyle direkt doyun sağlanmasına müsaade verilmeyen dürtü ve isteklerin hal değiştirmesiyle tanınamaz ve sembolik biçimde doyum sağlama fonksiyonları olduğunu belirtmiştir.

Yapılan aktüel çalışmalarda Freud’un bilinçdışı kavramını onaylayan bir fazlaca ispat bulunmaktadır.

Eski yunan filozoflarından Platon Freud’a epeyce benzeyen düşler hakkındaki yorumunda‘ açıklamak istediğimiz şey aslında sağlıklı ve istikrarlı görünenler de dahil olmak üzere bütün insanlarda çok ve denetim edilemez dürtülerin var olduğudur. Bu dürtüler düşlerimizle birlikte ortaya çıkar.

Daldisli Artemidor ise yazdığı ‘rüya kitabı’nda birinci kere sembol lisanından kelam etmiş ve düşlerdeki kimi sembollerin ampirik açıklamasını yapmıştır.

Freud kendisindilk evvelkilerden farklı olarak düşlerin gelecekten değil de geçmişten haber verdiğini belirtmiştir. Freud’un düş kuramı özetlemek gerekirse “düşler, uyku sırasında oluşan bilinçdışı ruhsal faaliyetlerdir” formunda özetlenebilir.

Freud bilinçdışı içeriğin burada bulunmasının sebebi, bu içeriğin ya da dürtü, anı ve isteklerin üstbenlik ya da benlik ideali tarafınca epeyce da onaylanmayan şeyler olmasıdır. Bu niçinle temelde bastırma kullanılarak bu istenmeyen içerik bilinçharicinde tutulur. Duygusal güçleri hiç bir vakit yok olmayan bu içerik daima olarak doyum sağlamaya çalışır. Sürçmeler, nevrotik semptomlar ve düşler Freud’a göre bilinçdışı içeriğin biraz hal değiştirmiş manzaralarıdır. Direkt olarak açığa çıkması ya da doyum sağlanması onaylanmayan dürtüler ve istekler hal değiştirerek daha tanınmaz ve sembolik bir biçimde doyum sağlamakta, bu sayede de ruhsal tansiyon azaltılmaktadır.

Freud düşleri ‘uyku bekçileri’ olarak isimlendirmiş ve uyku durumunun zihnin dinlenmesinin sağlandığı ve bilinçliliğin süreksiz olarak en aza indiği bir durum olduğunu belirtmiş. Benlik uyku durumunda bilinçdışı içeriğin, bilince sızmasına müsaade verir. Lakin bu içerik direkt bilince çıktığında dert yaratacağından, bu noktada bilinçdışı içeriğin sembolik olarak doyumunu sağlayan düşler devreye girer. Freud’a nazaran her düş bilinçdışı bir isteği doyurmayı hedefler. Bu doyum direkt yahut açık olursa anksiyeteye niye olacak ve kişi uyanacaktır. Bu niçinle de doyum sembolik olmak zorundadır. bu türlü hem ruhsal tansiyon azaltılmış olur birebir vakitte uykunun sürmesi sağlanır. Düşler bir bakıma bilinçdışı ruhsal gücün yükünün azaltıldığı zihnin emniyet sübaplarıdır bununla birlikte. Sonuç olarak düşler, uyku durumunun sürdürülmesini sağlamak ve gücü artmış olan bilinçdışı isteklerin kılık değiştirmiş bir biçimde doyurulmasını sağlamak bakılırsavlerini üstlenirler. Günümüzde, Freud’un düşlerin bir isteği doyurma hedefi taşıdığı var iseyımı, uyku çalışmaları ile de desteklenmektedir. Yapılan çalışmalar, REM uykusu sırasında, beyinde içgüdüsel isteklerin doyurulması ile ilgili olduğu Taşkın EO, Aydemir Ö. Freudyen düş yorumu ve klâsik düş tabirleri. 3P Mecmuası, 2004; 12 (4): 317-326 5 düşünülen yapılarda ileri derecede aktivasyon olduğunu göstermiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda Freud’un düş kuramının temelini oluşturan bilinçdışı içeriğin doyumu var iseyımı doğrulanmıştır.

Freud düşün ortaya çıkması için evvela bir bilinçdışı uyarıcının olması gerektiğini belirtti. Bu uyaranın o gece düşte doyum sağlamak için ortaya çıkmaya çalışmasının sebebi ise, o gece için bu dürtüleri aktive eden gündüz yaşantılarıdır. Gündüz yaşantıları bilinçdışı kalarak doyurulmamış istek ya da dürtüleri anımsattığında bunlar bilince daha yakın katmanlara hakikat yükselmeye başlarlar ya da öteki bir deyişle bilinçharicindeki güçleri artar. Yasaklanmış istekler olduklarından bastırma savunma sisteminin tesiriyle birlikte bilinçharicinde kalmaya devam ederler. Ancak artmış gücün boşalması için kısa vadeli de olsa boşaltılmaları gerekmektedir. İşte tam burada düş devreye girer. Gündüz yaşanan şuurlu yaşantılar bilinçdışı harekete geçirerek bilinçaltı dünyasının kapılarını açar. Yapılan aktüel çalışmalar Freud’un bu görüşünü ispatlar niteliktedir. Düşlerin içeriğini kişinin şimdiki meseleleri ve günlük sıkıntıların belleğe kaydedilmişolan geçmiş yaşantılar ile duygusal olarak irtibatlı olduğu kanıtlanmıştır.

Düşlerde Sembolizasyon: Bilinçdışımızdaki yasaklı içerikler anksiyeteye sebep olmaması için çarptırılarak tanınamaz biçimde şuurumuza çıkarlar. Bu çarptırma simgecilik, ağırlaştırma, yer değiştirme ve atlamadır. Düş süreci olarak Freud bu özellikleri aslında bilinçdışının ya da birincil niyet süreçlerinin genel özellikleri olarak isimlendirmiş olduğunu görmekteyiz. Dürtülerin yahut isteklerin sembolik olarak doyumunu sağlamada en kıymetli rolü düşlerin sembol lisanı ile yorumlanması sağlamaktadır.

Bir düşteki sembolün birden hayli manası olabilir. Ağırlaşma sebebiyle bir sembolde epeyce fazla his ya da fikir birleşebilir. Bilinçharicinde ortalarında yakın bulunan yahut benzeyen dürtü yahut istekler birebir sembolleri kullanırlar. bu biçimdece birden çok yasaklı dürtü doyurula bilinir

Freud düşlerde en ilkel bebeksi materyallerin görülebileceğini belirtmiştir. En ilkel yanımızı ortak bilinçdışı oluşturmaktadır. Buradaki süreçler de tüm insanlarda benzeri olduğundan sembollerin manaları da emsal olmalıdır. Yani düşlerdeki sembolizasyon ortak bilinçdışımızın eseridir.

Freud’a göre sembollerin manaları bilinmesine karşın direkt kullanılması yanlıştır. Bunun yerine düşü gorenin özgür çağrışımıyla kıymetlendirilmesi gerekmektedir. Sembol yorumlamasında temel olan çağrışımdır. Dirençlerden ve düşte yer alan birden çok yasaklı dürtü yahut isteğin doyurulmasından dolayı düşü yorumlarken birden çok yoruma ulaşa bilinir. Bunun için düşü bakılırsan kişinin çağrışımları hayati paha taşır. Bütün bu sonuçlara dayanarak düşler hakkında tek bir yorum yapmak hakikat olmaz.

Psikanalitik kuramda bilinçdışı bir katman biçiminde oluşmuştur. Bilinçharicinde derinlere indikçe sembollerin manaları içinde ortaklaşma ve en derinde ise tüm insanlarda ortak bir içeriğe dönüşür.

Klâsik hayal tabirleri ortak kültür ögesidir, kültür ise üstbenlik. İşte buradaki içeriklerin manaları üstbenlik tarafınca sakıncalı bulunarak yasaklanmıştır.

Sembollerin Karşılaştırılması: Biraz evvel belirttiğimiz üzere derinlere inildikçe benzerlikler bulmak sık olacaktır. Klasik düş yorumlarında yüzme; huzur, rahatlık, memnunluk üzere yorumları benimserken psikanalizde de regresyon yani anne rahmindeki memnun ve hoş yere dönme dileğine denk gelebilmektedir. Diş sökülmesi psikodinamik yorumda kastrasyon telaşını tetiklerken klasik yorumlarda mevti çağrıştırmaktadır. Her ikisi de kayıp manasına gelmektedir.

Freud’un düş kuramında en epey cinsel organlar ya da cinselliğin kullanılmasındaki niye en çok bastırılan dürtülerin cinsel dürtüler olmasından ötürüdır. Bu bastırmanın kararı olarak cinsel organlar ve cinsellikle ilgili bir epeyce sembol bulunmaktadır.

Freud’un penis yerine kullandığı semboller (kılıç, kama, silah, kuş) muvaffakiyet, itimat üzere erk(güç) kavramlarını içermektedir. Bunun yanında yitimi de gücün kaybı olarak yorumlanmıştır. Bu yorumlar klasik yorumlara çok benzemektedir. bir daha Freud’un kullandığı ‘iş yapmak’ cinsel ilgiyi sembolize eder. Buna da ‘iş ve ‘eş’ sözlerinin benzerliklerini sunabiliriz (İngilizce work-wife birtakım lisanlar de buna ek). Kimi semboller aşk-evlilik ile de tanımlanmıştır şapka-kravat-anahtar üzere.

Gerek lisanımız Türkçede gerek öbür lisanlarda argo bilinçharicinden çok fazla sembol taşır. Bilhassa meyve isimleri tekrar kadınlığa atıf edilen sözlerden olmuştur (şeftali, elma, karpuz vb.).

Sonuçlar: Örneklerimizi göz önüne alırsak klasik düş yorumlarındaki sembol yorumlarına baktığımızda sembollere özetlemek gerekirse değinildiğini ve yasaklı dürtülerin üstbenlik ve benlik tarafınca idealize edildiğini ve bu türlü belirtildiğını görmekteyiz. Klasik düş tabirleri ve argo kaynağını bilinçharicinden alır. Argo bastırılmış nevrotik hislerin deşarjını üstlenir. Argoda klasik düş tabirlerinden farklı olarak ayıp ve yasak kavramları bulunmamaktadır.

Klasik düş tabirlerinin bu kadar yaygın olmasındaki kıymetli niçinlerden biri de kıymetli bir gereksinime karşılık veriyor olmasıdır. Bu sayede bireyler doyum bekleyen dilek ve isteklerini üstü örtülü ve uygun bir biçimde karşıdaki muhatabına aktarabilmektedir.

Sembollerin Klâsik Yorumlanması

Bıçak:
Gücü temsil eder. Keskin bıçak muvaffakiyet, kör bıçak muvaffakiyetin engellenmesidir. Bıçağın kırılması ise gücün yitimi yani mağlubiyet manasına gelir.

Kılıç: Bıçak ile emsal manalar taşır.

Ateşli Silahlar: Güç, muvaffakiyet, üstünlük üzere manaları taşır.

Kalem: Bilgi öğrenme manasına gelir. Kalemin ansızın kırılması işlerin bozulacağı manasını taşır.

Kravat: Erkek için iş sahibi olmak yahut evlenmek. Kravat çıkarmak ayrılık manasına gelir.

Şemsiye: Kapalı şemsiye iş demektir. Şemsiyenin yırtılması ise işlerin aykırı gideceği manasını taşır.

Fıskiye: Fıskiyeden sular fışkırdığını görmek sevinçli bir haberdir. Kişi aşık ise sevgilisiyle memnun olacaktır.

Yılan: Tüm yılanlar düşmanı temsil eder. Zehirli yılanlar ise en tehlikeli düşmanlardır.

Şapka: Başa giyilen her şey güzel iş ve kısmet olarak yorumlanır.

Anahtar: Yeni umut ve fırsat manasına gelir.

Çocuk: Hoş görünümlü bir bebek uygun haberdir. Makus görünümlü bir bebek ise berbata çağrışım yapar.

Ocak: Yanan bir ocak başarılı ve yararlı bir işi sembolize eder. Yanan bir ocağın sönmesi ise zorluk manasına gelir.

Mağara: Kapalı ve esrarlı olaylar manasına gelir. Karanlık bir mağarada bir şeyin bulunması problem manasını taşır. Mağaraya girip kaybolmak ise hayat uzunluğu felaket olarak yorumlanır. Bir mağaradan başkasına geçen kişi ise ilim öğrenme yolundadır.

Dolap: Bilinmeyen bir hedefi temsil eder. Bir dolap kapağı açan kimse yeni bir işe girişecektir.

Fırın: Ekmek ile dolu bir fırın rahmet manasına gelir.

Bahçe: Hoş bir bahçede dolaşan kişi aşkta ve işte muvaffakiyete koşacaktır. Soluk ve bakımsız bir bahçede dolaşan biri ise hayal kırıklığı yaşayacaktır.

Kitap: Kişinin ömrünü temsil eder. Yeni bir kitap okuyan kişinin hayatı değişir. Kitap yırtık yahut dağınık ise eski bir berbatlıktan dolayı kişi sıkıntı durumda kalır.

Sofra: Hoş bir sofra kişinin hem aşkta birebir vakitte işte kazanacağı manasına gelir. Bir sofraya davet edilen kişi ise yeni bir evlilik yapacaktır.

Midye: Haram kar ve makus bağlantıyı temsil eder.

Meyveler: Hoş haberler müjdelerler. Bunun yanında berbat ve eskimiş meyveler ise hayal kırıklığı manasına gelir.

Elma: Hoş renkli taze bir elma muvaffakiyet manasına gelir. Elma toplamak ise istenilen muvaffakiyete ulaşmak manasına gelir.

Şeftali: Şeftali almak varlıklı bir kimse ile evlenmek manasına gelir. Çiçek açmış şeftali ağacı mutluluktur.

Balkon: Huzur ve rahatlıktır.

Cet Binmek: Kısmet, muvaffakiyet ve mutluluktur. At büyük ve kuvvetli ise mutlulukta büyük olacaktır.

Yemek Yemek: Müjde ve hoşluk olarak yorumlanır. Ekşi yemekler haram yararı simgeler.

Merdiven İnip-çıkmak: Merdiven çıkmak muvaffakiyet merdivenden inmek ise başarısızlık olarak yorumlanır.

Müzik Aleti Çalmak: Kişi kendi uğraşı ile muvaffakiyete gidecektir.

Uçmak: Düşünde uçtuğunu goren kişi zevk verici olaylar yaşayacaktır. Dama konan kimse bekar ise evlenir.

Saç Dökülmesi: Yakın vakitte kederlerin geleceğini belirtir.

Kör Edilme: Kör olan kimse aşk ile büyük sorun yaşayacaktır.

Okumaya devam et...
 
Üst