Edanur BOZDEMİR, Mehmet KANDEMİR2 Kırıkkale Üniversitesi, Toplumsal Bilimler Enstitüsü, Rehberlik ve Ruhsal Danışmanlık ABD, Yüksek Lisans Öğrencisi, Kırıkkale / Türkiye 2 Kırıkkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Kırıkkale / Türkiye Öz: Bu araştırmanın maksadı, evli bayanların aile yılmazlık seviyeleri ile ruhsal doğum sırası içindeki bağların incelenmesidir. Ruhsal doğum sırası, bireyin yetişkin omurundaki bağlantılarının belirleyicisidir. Evlilik bağlantısı ile kurulan aile toplumun temel yapı taşı olarak değerlendirilmekte ve ortasında bulunduğumuz süreci sağlıklı atlatabilmek için yılmaz ailelerin varlığı ehemmiyet taşımaktadır. Alan yazında ruhsal doğum sırası ve aile kavramlarının başka farklı çalışıldığı gözlenmekle bir arada, yapılan taramalarda bilhassa evli bireylerde, bu değişkenlerin ilgisinin incelenmediği görülmüştür. Bu araştırmanın ilgili alana katkı sunacağı düşünülmektedir. İlişkisel tarama modelinin kullanıldığı araştırma, 495 evli bayan üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada bilgi toplama araçları, Campbell, Stewart ve White (1991) tarafınca geliştirilen, Kalkan (2005) tarafınca Türkçe’ye uyarlanan White-Campbell Ruhsal Doğum Sırası Envanteri ve Bayraklı ve Kaner (2010) tarafınca geliştirilen Aile Yılmazlık Ölçeği kullanılmıştır. Dataların tahlilinde Pearson Momentler Çarpımı Korelasyonu, Hiyerarşik Regresyon Tahlili kullanılmıştır. Araştırma kararında; bayanların büyük çocuk olmaları, öz yetkinlik aile yılmazlığını manalı ve müspet istikamette (β = .11, t= 2.40, p .05), birebir biçimde bayanların tek çocuk olmaları, öz yetkinlik aile yılmazlık boyutunun yordayıcı olmadığı (β = -.01, t= -.20, p>.05) belirlenmiştir. Tablo 2’ye bakılırsa, aile yılmazlığının denetim boyutunun .04’ünü ruhsal doğum sırası değişkenlerinin belirtildiğı görülmüştür. bununla birlikte, ruhsal doğum sırasının aile yılmazlığı denetim boyutunun yor- TAM METİN SÖZEL SUNUMLAR 395 dayıcı etkisinin incelendiği model bir bütün olarak manalı bulunmuştur (F=4.15, p .05) belirlenmiştir. Araştırmada, bayanların tek çocuk olmaları, denetim aile yılmazlığını manalı bir biçimde yordamadığı (β = -.09, t= -.1.64, p>.05) bulunmuştur. SONUÇ Araştırma sonuçları incelendiğinde, aile yılmazlığının öz yetkinlik alt boyutunun, Büyük Çocuk Ruhsal Doğum Sırası ile içinde olumlu istikamette manalı bağın olduğu görülmektedir. Öz yetkinlik bireylerin hayatını tesirli biçimde sürdürebilmesi için gerekli olan başarılı, saygılı, muteber olma, vakti tesirli değerlendirebilme ve kendini pahalı algılama üzere özelliklerini kapsar. Daha evvelki bulgularla uyumlu olarak, beşerler büyük çocukların, “duyarlı, sorumluluk sahibi, niyetli, uyumlu, öz tenkide açık, organize, muvaffakiyet odaklı, bağımsız, kuvvetli ve etkili” olduğunu bildirmişlerdir (Herrera, Nicholas, Zajonc, R.B, Wieczorkowska, ve Grazyna, 2003; Ashby, Kenny, ve LoCicero, 2003; Campbell, Stewart ve White, 1991). Bu kişilik özellikleri öz yetkinlik boyutunu takviyeler niteliktedir. Ortanca Çocuk Ruhsal Doğum Sırası ile içinde negatif istikamette manalı bağın olduğu görülmektedir. Geçtan’a (1998) bakılırsa başka kardeşleri kadar yetenekli olmadığı inancına sahip olan ortanca çocukların kendi yeterliliklerine ait algılayışı karamsardır. Kalkan ve Epli-Koç (2006) tarafınca yapılan bir çalışmada ortanca çocukların, kendilerini özgüvensiz, güçsüz ve çaresiz hissettiklerini, karşı boyun eğici olduğu kararına ulaşılmıştır. Araştırmanın öteki bulgusu aile yılmazlığının denetim alt boyutunun, Büyük Çocuk Ruhsal Doğum Sırası ile içinde müspet istikamette manalı bağlantının olduğu görülmektedir. Bu boyut, bireyin hayatını denetim edebilmesini tabir etmektedir. Ashby ve arkadaşları (2003) yaptıkları araştırmada, büyük çocukların öteki kardeşlere bakılırsa daha sorumluluk sahibi, işbirliği eğilimli, daha denetimli, sistemli, mücadeleci, kurallara uygun, daha baskın, yönlendirici, muvaffakiyet odaklı şahıslar olduğunu belirtmektedir. Adler (1924) en büyük çocukların ekseriyetle öbür kardeşlerin bakımından rol aldığını, küçük kardeşlerinin davranışlarını denetim etmeye çalıştıklarını belirtmektedir. Aile yılmazlığı aile danışmanlığında yeni ve özgün bir kavramdır. İleride yapılacak çalışmalarda, örneklem genişletilip, cinsiyet değişkeni olmaksızın iştirakçiler çalışmaya dahil olması sağlanabilir. Ruhsal doğum sırası ve aile yılmazlığı içindeki münasebetler incelenirken, gerçek doğum sırası, çocukluk örselenme yaşantıları, gerilimle başa çıkma üzere değişkenlerle de yapılacak çalışmalar, ortalarındaki bağlantının daha yeterli yorumlanması katkı sağlayabilir. KAYNAKÇA Adler, A.(1924). The Practice and Theory of Individual Psychology. London: Harcourt, Brace, ve Company. Adler, A. (1927). Understanding Human Nature. New York: Greenberg Adler, A. (1985). hayatın Mana ve Gayesi (Çev. K. Şipal). Ankara: Say. Ansbacher,H.L., Ansbacher, R.R. (1956). The Individual Psychology of Alfred Adler. Newyork:HarperRow. TAM METİN SÖZEL SUNUMLAR 396 Ashby, J. S., LoCicero, K. A., ve Kenny, M. C. (2003). Perfectionism to Psychological Birth Order. The Journal of Individual Psychology, 59(1), 10 42. Campbell, L.,White, J., Stewart, A. (1991). The Relationship of Psychological Birth Order to Actual Birth Order. Individual Psychology. 47, 380–391. Cohen, L., Manion, L., Morrison, K. (2005). Research Methods in Education (5thed.). London, New York: Routledge Falmer. Corey, G. (2008). Ruhsal İstişare Kuram ve Uygulamaları. (Çev.T. Ergene). Ankara: Mentis. Çokluk, Ö. S., Şekercioğlu, G., ve Büyüköztürk, S. (2012). Toplumsal Bilimler için Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Forer., Lucille K. (1976). The Birth Order Factor. New York: David Mckay. Geçtan, E. (1998). Psikanaliz ve daha sonrası. İstanbul: Remzi Kitapevi. Gfroerer, K. P., Gfroerer, C. A., Curlette, W. L., White, J., Kern, R. M. (2003). Psychological Birth Order and the BASIS-A İnventory. Journal of Individual Psychology, 59(1), 31-41. Greeff, A. P., Vansteenwengen,M., Ide, M. (2006). Resiliency in families with a member with a psychological disorder. The American Journal of Family Therapy, 34, 285-300. Herrera., Nicholas, C., Zajonc., R.B., Wieczorkowska., Grazyna., Cichomski., Bogdan. (2003). Beliefs About Birth Rank and Their Reflection in Reality. Journal of Personality and Social Psychology, 85(1), 142-150. Kalkan, M. (2005). White-Campbell Ruhsal Doğum Sırası Envanterinin Geçerlik ve Güvenirliği. 3P Mecmuası, 13(3), 169- 174. Kalkan, M. (2008). Do Psychological Birth Order Position Spredict Future Time Orientation in Romantic Relation Ships? Interpersonal, 2(1), 89-101. Kalkan, M., Koç, H. E. (2008). Ruhsal Doğum Sırası Bireylerin Gerilimle Başa Çıkma stratejilerinin Yordayıcısı Mıdır? Türk Ruhsal Müşavere ve Rehberlik Mecmuası, 3(30), 45-59. Kaner, S., Bayraklı, H. (2010). Aile Yılmazlık Ölçeği: Geliştirilmesi, Geçerliği ve Güvenirliği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Mecmuası, 11(2), 47-62. Kaner, S., Bayraklı, H., Hoşlar C. O. (2011). Anne-Babaların Yılmazlık Algılarının Birtakım Değişkenler Açısından İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Mecmuası, 12(2), 63-78. Manaster, G.J. (1977). Birth Order: an Overview, Journal of Individual Psychology, 33(1), 3-8. McCubbin, M. A., McCubbin, H. I. (1993). Familiescopingwithillness: Theresiliency Model of Familystress, Adjustment, Andadaptation. In C. B. Danielson, B. Hamel-Bissell, P). Patterson, J. (2002). Integrating Family Resilience and Family Stress Theory. Journal of Marriage and Family, 64(2), 349-360. Shulman, B.H., Mosak, H.H. (1977). Birth Order and Ordinal Position: Two Adlerian views. Journal of Individual Psychology, 33(1), 114-121. TAM METİN SÖZEL SUNUMLAR 397 Stewart, A. E. (2004). Can Knowledge of Client Birth Order Bias Clinical Judgment?. Journal of Counselingve Development, 82(2), 167-176. Sulloway, F. J. (1996). Born to Rebel. New York: Pantheon Books. Tabachnick, B. G., Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (6th ed.), Boston: Allyn and Bacon. Toman, W. (1959). Family Constellation as a Basic Personality Determinant. Journal of İndividual Psychology, 15,199-211.
Okumaya devam et...
Okumaya devam et...